Natuurlijk paardleiden - Paardenwaarden

Hoofdmenu:

Natuurlijk paardleiden

Educatie

plezier, persoonlijke ontwikkeling en paardenwelzijn

Natuurlijk paardleiden. Klinkt als een Chinees die het woord 'paardrijden' probeert uit te spreken. Het is verre van dat. Natuurlijk paardleiden is de uitgekomen droom van Sylvia Keizers: een kleinschalig, alternatief manegebedrijf. Hier leert ze kinderen en volwassenen eerst met zichzelf, anderen en paarden om te gaan alvorens te gaan paardrijden. Deze manier van lesgeven blijkt verbluffende effecten te hebben op zowel de leerlingen als de paarden... Een verhaal over puur plezier en paardenwelzijn.

Een poos geleden barcht een groepje jonge meisjes, samen met hun instructrice, een bezoekje aan een kudde koniks in een nieuw natuurgebied. De groep toonde veel respect voor de kudde, die kort daarvoor een vangactie had meegemaakt en nu bestond uit nog maar één getraumatiseerde hengst en negen al even schuwe merries. De stress van deze ingreep was nog voelbaar. De meisjes en hun instructrice voelden aan wat er was gebeurd en besloten hun aandacht te verleggen van de paarden naar het natuurgebied. Wat er tijdens die wandeling gebeurde was uiterst vermakelijk. De meisjes maakten er een complete avonturenfilm van. Vooral hun ongebreidelde fantasie en creativiteit troffen ons in positieve zin. Van verveling was geen moment sprake, van teleurstelling in de schuwe koniks evenmin. Zo voerden ze spontaan een complete show op bij een aangespoeld televisietoestel, gleden ze onbekommerd op hun rijbroeken een modderige helling af, bewonderden ze met grote interesse de beverburchten, klauterden als aapjes in de door de bevers omgehaalde bomen, struinden onbevreesd door het metershoge struikgewas en tooiden zich met de kleverige zaaddozen van de Grote Klis. Toen er aan het einde van de wandeling toch nog even een glimp kon worden opgevangen van de koniks, toonden ze niets dan dankbaarheid voor deze geweldige ervaring. Na afloop bleek ook nog eens dat niet de instructrice dit uitstapje had georganiseerd. Nee, het idee was uit de koker van de kleinste en jongste leerling gekomen.

Samen plezier

We besloten instructrice Sylvia Keizers en haar leerlingen eens op hun thuisbasis in het Drentse Witteveen te bezoeken, nieuwsgierig naar wat deze kinderen zo anders maakt dan de 'gamende' kids' van tegenwoordig. Op een zonnige lentedag is het zover. Aangekomen in Witteveen, zien we de kinderfietsen al staan.

De leerlingen hebben net Sylvia's paarden uit de weide gelokt, op de bejaarde Arabier Joya na. Weidelief, het Reinlands Trekpaard, staat in het paddock paradise nieuwsgierig toe te kijken hoe de kinderen de mini-Shetlanders Julia en Charley (moeder en zoon), de Fjord Vidar en de New Forest pony Donna poetsen en invlechten. Dit gebeurt in de buitenbak die het hart van het paddock paradise vormt. Wat meteen opvalt, is dat op deze mini manege stallen met tralies ontbreken. Wel hebben de paarden twee prachtige houten schuilstallen tot hun beschikking. Het poetsen en vlechten heeft wat Sylvia betreft een diepere betekenis. 'Je aardt, laat je sores achter je en maakt contact met de paarden om te zien hoe ze die dag in hun vel zitten. Het is dus niet aan jou alleen om te bepalen wat jij die dag met de paarden gaat doen.

Het is tweerichtingsverkeer. Welk stukje van zichzelf zijn de paarden bereid die dag met jou te delen, zodat je samen plezier hebt?'

Sylvia's verhaal

Sylvia Keizers gaat op haar negentiende paardrijden, na jarenlang in Europees verband te hebben gezwommen. Het paardrijden gaat de sportief ingestelde Sylvia gemakkelijk af en al snel duikt ze op in het wedstrijdcircuit. Daar stopt ze mee uit onvrede over de wijze waarop er met paarden wordt omgegaan en de ongelukken die ze daaruit ziet voortvloeien. Naar de sportacademie dan maar.

Sylvia wordt uitgeloot en kiest aanvankelijk voor een opleiding fysiotherapie. Deze verruilt ze na een jaar alweer voor de lerarenopleiding Frans en een opleiding ICT trainer. Ook geeft ze het paardrijden een tweede kans, deze keer op de prestigieuze Hollandsche Manege, in het hart van Amsterdam. Het duurt niet lang of het oude gevoel van onbehagen keert in volle hevigheid terug. Niemand kan Sylvia bevredigende antwoorden geven op vragen als: waarom zijn paarden zo schrikkerig, waarom staan ze in hun eentje op stal, het zijn toch kuddedieren, waarom rijden we met een bit en waarom zijn sommige paarden zo boos als je hun stal inloopt?

Ze geeft het paardrijden eraan en gaat aan de slag als docente Frans op een middelbare school en Human Dynamics Coach. In 2000 krijg ze een videoband van Emiel Voest in handen en vraagt een bekende haar als verzorger van haar paard. Met dit paard leidt ze zichzelf helemaal opnieuw op. Eerst paardentaal leren, dus grondwerk. Zadel en bit? Weg ermee.

Voor de eigenares is dit een brug te ver en Sylvia raakt haar verzorgpaard kwijt. Sylvia's zelfstudie en de manier waarop ze met paarden omgaat, staan andere eigenaren juist wel aan en het ene na het andere verzorgpaard dient zich aan. Via haar dierenarts maakt ze kennis met de methode van Pat Parelli: natural horsemanship. Eindelijk een methode die strookt met haar eigen ideeën. Hoe meer ze erover leert, hoe verder ze zich verwijdert van de traditionele, ruwe trainingsmethoden, een houding die haar door velen in haar omgeving niet in dank wordt afgenomen. Toch zijn er ook mensen die Sylvia om raad vragen, haar adviezen opvolgen en daar hun voordeel mee doen.

Dan krijgt ze de al wat oudere Quartermerrie Misty als verzorgpaard. Het dier heeft aan haar verleden als barrelracer een schouderblessure overgehouden. Berijden is dus niet aan de orde. In plaats daarvan gaat ze met Misty wandelen in het Amsterdamse Bos. Samen de wereld verkennen en een innige vertrouwensband opbouwen. Ze ontmoet een dame die op de Arabier Joya rijdt.

Sylvia leert de dame grondwerk en bitloos rijden. Dan loopt haar relatie op de klippen.

Ze verbrandt alle schepen achter zich en verruilt Amsterdam voor het Drentse platteland, waar ze binnen vijf weken de trotse eigenares van vijf paarden is. Daaronder Joya, die bij Sylvia en haar nieuwe partner Ingrid van zijn pensioen mag genieten. Sylvia's manier van paarden houden is haar eigen versie van Natural Horsemanship en wat haar paarden terugspiegelen, laat zien dat ze erin geslaagd is een leefomgeving te creëren waarin de dieren zich op hun gemak voelen. Ze zijn gezond, betrouwbaar, meewerkend, nieuwsgierig en levendig, net zoals paarden in natuurgebieden dat zijn.

Sylvia's toverformule? Assertiviteit, samen zijn, congruent zijn en wederzijds respect. 'Mijn paarden zijn blij om me te zien en ik ben blij om hen te zien. Al werken ze voor me als lespaarden, ik bewaak de grenzen van hun belastbaarheid, zowel de fysieke als de mentale. Mijn manier van werken wijkt mijlenver af van de reguliere paardensport, maar ik ga me er steeds sterker mee voelen. Ik kan nu 'bewijzen' dat ik het goed doe en hoef niemand te overtuigen. Van leiderschap is nauwelijks sprake, van communicatie des te meer!'

Persoonlijke ontwikkeling

Voordat de leerlingen met de paarden gaan werken, krijgen de dieren eerst ruim de tijd om zich in te stellen op de activiteiten van die ochtend, want Sylvia begint met een balansoefeningen.

Hierbij draait alles om aarden, contact met elkaar maken en de eigen balans zoeken en vinden. Twee kinderen staan op enige afstand tegenover elkaar, elk op hun eigen blok. Sylvia geeft ze elk het uiteinde van een touw in de hand. Nu moet de een proberen de ander van haar blok af te trekken. 'Je moet stevig en tegelijkertijd ontspannen op je benen blijven staan, met losse knieën. Alleen dan heb je voldoende veerkracht hebt om in balans te blijven', fluistert een leerling ons toe, alsof ze een groot geheim heeft ontdekt. En dat heeft ze ook. Is je houding krampachtig dan brengt zelfs het minste rukje aan het touw je al uit je evenwicht. Om beurten stappen de leerlingen op de blokken, luidkeels aangemoedigd door de anderen. Weer valt ons op dat er geen onvertogen woord valt. 'Deze groep kinderen loopt hier al jaren', legt Sylvia uit, 'hoewel ik best een strenge juf ben. We hebben meteen aan het begin een aantal afspraken met elkaar gemaakt, onder andere dat iedereen in de groep wordt opgenomen. We vertellen elkaar ook verhalen over dingen die we hebben beleefd, samen. Op die manier worden de nieuwe kinderen meteen bijgepraat.Gepruil, gepest, divagedrag en ongemanierdheid tolereer ik hier evenmin.' Een van de meisjes roept: 'Ja, we zijn thuis veel brutaler dan hier en toch is het bij Sylvia hartstikke gezellig.' Een treffend voorbeeld van hoezeer kinderen baat hebben bij structuur. 'Over elk van deze kinderen is een heel stuk persoonlijke ontwikkeling te vertellen', lacht Sylvia. Ze trekt die persoonlijke ontwikkeling heel breed.

Op de bovenverdieping van de boerderij staat een heus gymnastiekpaard, waarop de kinderen naar believen of bij slecht weer eindeloos kunnen trainen. 'Zo oefenen we het opstappen, afstappen, sturen en remmen op een veilige en speelse manier. Wie zonder wiebelen mooi rechtop kan staan op het gymnastiekpaard, kan dat straks ook op een paard van vlees en bloed, bij het voltigeren.' Het plezier van de kinderen springt over op pony Donna, die in eerste instantie rondjes om het groepje heenloopt en zich, wanneer haar sollicitatiepoging geen effect sorteert, tussen twee touwtrekkers probeert te wurmen. 'Ik wil ook meedoen. Lamenoumeedoen!' De kinderen wapperen met hun handen. 'Weg jij, je bent nog niet aan de beurt!' Het is duidelijk, de nadruk ligt hier niet op de rijsport.

Simulaties

Na de balansoefeningen volgt een aantal simulaties, waarbij het ene kind het paard speelt. Het andere moet met behulp van haar houding, gebaren en aanwijzingen met de zweep duidelijk maken wat ze van haar paard wil. Dit is mijn persoonlijke ruimte, kom daar niet in. Ga linksom. Ga rechtsom. Houd halt. Shetlander Julia komt poolshoogte nemen, maar dringt zich verder niet op. Sylvia legt uit dat de omgang met haar paarden is gebaseerd op communicatie met de paarden en begrip voor de aard van het paard. 'Ik leer de kinderen hoe een paard te benaderen, te verzorgen en stuur ze uit wandelen met de paarden. Pas wanneer ze helemaal vertrouwd zijn met paarden leer ik ze rijden in stap. Kunnen ze eenmaal zelfstandig en assertief rijden, dan gaan we over naar draf en galop. Het moment waarop dat gebeurt is afhankelijk van de vorderingen en de persoonlijke ontwikkeling van elk kind afzonderlijk. Wat dat betreft zijn al mijn lessen maatwerk. Soms rijden we zonder zadel, soms met een barebackpad en soms met een boomloos zadel. We rijden altijd met een bitloos hoofdstel, zonder zweep maar met een aanmoedigingstouwtje. De kinderen leren hier dus niet alleen paardrijden, maar ook samenwerken, assertief zijn, werken met eigen innerlijke energie en grenzen stellen. Dat geeft ze zelfvertrouwen, fysieke en mentale balans en een atletischer lichaam.'

Anna Maria Koekoek

Het simulatiegedeelte is ten einde. Tijd voor Sylvia's paardenversie van het spelletje Anna Maria Koekoek, dat in deze setting draait om respectvol omgaan met paarden, ondanks de competitiedrang, die er bij dit spel bliksemsnel insluipt, zoals het dat ook tijdens concoursen doet... Bij Anna Maria Koekoek staat de persoon die hem is aan het begin van de buitenbak met de rug naar de andere spelers toe. De anderen, elk met een paard aan de hand, starten vanachter een balk aan het andere einde van de bak. Langzaam sluipen ze dichterbij. Degene die hem is roept 'Anna Maria Koekoek' en draait zich bij 'Koekoek' bliksemsnel om. Wie dan nog zichtbaar beweeg, moet weer terug naar de startplaats. Het lijkt ondoenlijk om met een paard aan de hand stokstijf stil te blijven staan, maar de paarden lijken te begrijpen wat er van hen verwacht wordt en synchroniseren hun bewegingen met die van de kinderen. Uiteindelijk lukt het een van de meisjes om de 'Annemaria koekoek'-roeper aan te tikken zonder te worden betrapt op bewegen. Zij mag nu 'Anna Maria Koekoek' roepen.

Sylvia introduceert een nieuw onderdeel: loswerken in een halve bak.

'Eerst contact maken met je paard', roept Sylvia. 'En na afloop nog een keer, om te checken hoe het met je paard gaat. Het moet ook voor hem leuk zijn.'

Nog wat onwennig drijven de meisjes hun paarden door de bak. Aan het orenspel van de paarden is te zien dat sommige hulpen niet 100 procent duidelijk zijn, wat de knuffel na afloop extra belangrijk maakt. 'Wat bedoel je nou? Oh, die knuffel betekent dat ik het goed heb gedaan? Fijn.' Het laatste onderdeel is voltige met Vidar, de ongenaakbare Fjord. Geduldig ondergaat hij alle oefeningen die de meisjes op het gymnastiekpaard hebben geleerd.

Ondertussen zijn een paar volwassen leerlingen aangeschoven, elk met hun eigen verhaal over hoe ze bij Sylvia terecht zijn gekomen. Terwijl zij vertellen, besluiten de kinderen te gaan vrijspringen met Vidar en Donna. Met behulp van een lokkertje -een handjevol paardenbloemen- lukt dat heel aardig.

Kuddedier mens coachen met behulp van kuddedier paard

Volwassen lesklant Marwin herinnert zich zijn eerste ontmoeting met Sylvia nog goed. 'Ik had een aantal maanden een baan als manager. Ik deed dingen die ik moest doen, in plaats van de dingen die ik wilde doen en werkte standaard 60 uur in de week. Omdat ik het idee had opgevat om mensen te gaan trainen met behulp van paarden, ging ik naar een manege, maar daar ging alles met zoveel geweld dat ik al heel snel afhaakte. Ik kreeg een advertentie in handen van iemand die coaching deed met behulp van paarden. Dat bleek Sylvia te zijn. Ik kwam hier voor een intake. Dat zou een half uur duren maar ik ben zowat tweeënhalf uur geweest. Sylvia heeft het lesprogramma aangepast op mijn mogelijkheden en wensen. Door de manier waarop zij mij met haar paarden liet werken, heb ik niet alleen veel over paarden geleerd, ik heb vooral ook mezelf goed leren kennen en mezelf in een ongekend tempo kunnen ontwikkelen. Ik ben nu natuurlijk hoefbekapper en heb sinds kort een eigen bedrijf in het coachen van volwassenen met paarden. Ik mag mijzelf gediplomeerd coach noemen, maar het grootste diploma wat ik krijg dat geven de paarden me: vertrouwen.' En inderdaad, Weidelief staat uiterst ontspannen naast Marwin te 'dagdromen'. 'Paarden reageren heel puur op wat zich op dat moment voordoet. Daar maak ik met coachen dankbaar gebruik van', vertelt Marwin. 'Eigenlijk zou iedereen dit moeten leren. Het zou een heleboel ziekte, ellende en stress schelen. Als je in het zakelijk leven zit dan moet alles gisteren klaar en mensen zijn heel goed om daarop te gaan pushen. Bij paarden leer je dat heel snel af. Parelli heeft ooit gezegd: neem de tijd die het duurt, want dan duurt het korter. Zo is het precies. Paarden gaan zelfs tegen die gehaaste energie in. Ze snappen de aard van de energie niet en willen je weer meenemen de harmonische kant uit. Dat doen ze in de kudde ook. De leidmerrie is in staat om een individuele 'stresskip' keihard uit de kudde te jagen. Kom maar terug als je weer beter in je vel zit, want je vormt nu een gevaar voor de kudde. Het is grappig dat kuddedier mens dat niet ziet. Het grootste en achterliggende probleem met onze maatschappij en ons huidige economische systeem is dat het niet geënt is op wat goed is voor iedereen, maar op wat winst oplevert voor een kleine toplaag. Die toplaag controleert de massa. Ik besef dat de grote massa de balans zou kunnen herstellen, omdat ze de meerderheid vormt, maar dat besef moet nog doordringen. Het werken met paarden kan daar bij helpen, omdat het een bewustwordingsproces op gang brengt.'

Vriendinnen

Ook Eliza is vol lof over Sylvia's manier van lesgeven. 'Ik heb met mijn paard Yentle – een kruising Fjord x Zweeds trekpaard- veel western gereden. Op een gegeven moment ging me dat tegenstaan.' Te veel dwang, heftige bitten, heel veel sporenwerk. Het was mijn weg niet meer. Ik kwam bij Sylvia terecht en ben bitloos gaan rijden. De lessen van Sylvia zijn inspirerend, spiegelend en bewustmakend. Ondertussen zijn we vriendinnen geworden en heb ik mijn eigen kudde aan huis. Sylvia en ik zijn twee heel verschillende mensen die elkaar prachtig aanvullen. Ik ben mijn hele leven lang al healer, maar heb daarnaast een aantal opleidingen gevolgd om de dingen een plekje te geven. Toen Charley hoefbevangen was heb ik hem geheeld. Ook heb ik in de bovenruimte een aantal keren een workshop 'communiceren met dieren' mogen geven. Verder heb ik in het voorjaar de opleiding sjamanisme afgerond, waardoor ik nu meer weet over de natuur, de kruiden en de elementen. Dat gebruik ik ook in de omgang met paarden. Net als Sylvia kijk ik wat mijn paard eet in de natuur. Dat vertelt me waar het paard op dat moment behoefte aan heeft. Die kennis brengen we over op de kinderen. Ik wil graag dat mensen de paarden meenemen naar het bos en de natuurbeleving en heb daar veel coachende gesprekken over gevoerd met Sylvia. Zij stimuleert mij heel erg om hier les te komen geven. Vorig jaar is Sylvia met alle ponykampkinderen een middagje bij mij en de paarden geweest. Daar was een heel bijzondere kruising Fries, Avalanche genaamd. De kinderen zaten allemaal op een bankje en het paard kwam over ze heen staan en zocht degene uit die haar harmoniserende aandacht het hardst nodig had. Alle meisjes vielen stil en Sylvia en ik hielden het niet meer droog, want er gebeurde zoveel. Mooi, dat we ze dit in een ponykamp ook kunnen meegeven. Dat ze kunnen ervaren wat een paard energetisch met je kan doen. Dit is allemaal veel waardevoller dan op hoog niveau les krijgen.

Olievlek

Als beloning voor hun medewerking krijgen de paarden toegang tot de weide. Deze ligt pal achter de strook bos die aan de buitenbak grenst. Blij als kinderen na een lange schooldag galopperen de paarden de weide in, waar meteen de hoofden naar beneden gaan. De oude Joya, die niet aan de spelletjes heeft deelgenomen, krijgt wat extra aandacht van de leerlingen. Een woud van kinderhanden ontdoet zijn vacht van loszittende haren, die plechtig als bol in de aarde wordt 'geplant'. 'Weet weet, misschien groeit daar straks wel een nieuw paard uit', fantaseert een van de meisjes er lustig op los. Sylvia slaat het tafereel glimlachend gade. 'Weet je, Ik heb een generatie kinderen op les die niets anders kent dan dit. Zij vragen mij soms in verwondering waarom een paard dat langs komt lopen zo raar in een krul loopt met zijn nek. Zij vinden het zielig dat dat sommige paarden altijd alleen staan. Alles wat zij doen is gebaseerd op het welzijn van de paarden. Ze bekijken de wereld door de ogen van het paard en lossen problemen vanuit die invalshoek op. Natuurlijk leer ik ze ook lichtrijden en galopperen, maar niet meteen. Eerst leg ik een stabiele fundering die de basis is van alles wat ze met paarden gaan doen. En ze ontwikkelen vaardigheden die ze in de rest van hun leven meenemen. Tijdens een goed gesprek met mijn jonge leerlingen wilde ik weten waarom ze bij mij op les zijn gekomen en vooral ook waarom ze zijn gebleven. Uiteindelijk kwam het hierop neer: op de manege leren kinderen paardrijden, bij mij leren ze omgaan met paarden en met zichzelf. Plus nog veel meer: grondwerk, wandelen, vrij springen, voltige, obstakelparcoursen... Ik zeg altijd tegen iedereen die hier komt: jullie zijn mijn olievlek. Mijn hoop is dat in de loop van de jaren mijn leskinderen ervoor kiezen om zelf op deze manier paarden te houden en dat hun paarden hier komen te staan. Ik ga hier dan alleen het verzorgen en het trainen en het onderhoud doen, terwijl de kinderen het bedrijf min of meer overnemen. Maar nu al leef ik mijn droom. Ik huisvest paarden op een zo paardvriendelijk mogelijke manier, laat mensen kennismaken met paarden die goed getraind zijn maar ook een grote dosis natuurlijk gedrag laten zien en ontwikkel mezelf als mens, dankzij en met behulp van mijn paarden.