Over kalmerende signalen - Paardenwaarden

Hoofdmenu:

Over kalmerende signalen

Wow Momenten

Er zijn opmerkelijke ontwikkelingen gaande in de maatschappij. Elk ervan heeft – los van elkaar – de potentie om bestaande zienswijzen en theorieën te vergruizen en tezamen gaan ze de maatschappij te resetten. In dit artikel ga ik in op ontwikkelingen die gevolgen hebben voor de omgang met paarden.

Ontwikkeling 1:

dieren hebben een ziel.

De wetenschappelijke wereld begint mondjesmaat te 'lekken' dat dieren over hetzelfde 'totaalpakket' beschikken als mensen. Van papegaaien tot en met paarden: elk dier heeft naast een lichamelijke verschij-ningsvorm ook een ziel en het vermogen om weloverwogen beslissingen te nemen, intelligentie, dus... Oeps!

Dr. Anton Grauvogl, professor in de gedragspsychologie aan de Universiteit Hohenheim, maakte na het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd de keuze die de wetenschap toegewijde mensen vaker maken. Bevrijd uit de dwangbuis van hun beroepsgroep, blijven ze onderzoek doen naar onderwerpen die hun persoonlijke interesse hebben, publiceren zelfstandig de resultaten en duiken het lezingencircuit in. Zo ook Grauvogl. Zijn bevindingen? Paarden hebben een ziel en kunnen denken. Helaas heeft Grauvogl zijn bevindingen nooit te boek kunnen stellen, want hij overleed in 2002, op zeventigjarige leeftijd. Zou Grauvogl zijn mening hardop hebben verkondigd toen hij nog op de universiteit van Hohenheim werkzaam was, dan had hij zich daarmee ongetwijfeld de hoon van het wetenschappelijk establishment op de hals gehaald. Dieren een ziel toedichten? Ze vermenselijken? Dat is zo'n beetje het ergste wat je als wetenschapper kunt doen.

En dan te weten dat diezelfde wetenschappers zich zonder blikken of blozen schuldig maken aan beestachtige wreedheden, uit naam van de wetenschap. Ooit gehoord van vivisectie? Nog niet zo heel lang geleden ontleedden wetenschappers proefdieren levend, zonder verdoving. Men kon zich niet voorstellen dat dieren pijn zouden kunnen voelen. Als zo'n vastgebonden aapje tijdens het ontleden hartverscheurend begon te krijsen, sneed men het de stembandjes door. Over 'zielloos' gesproken... Ook vissen zouden niets voelen, veronderstelde men lange tijd. Totdat bioloog Gert Flik het stresssysteem van vissen aan een nader onderzoek onderwierp. Wat bleek? Hoe ver vissen ook van de mens afstaan, veel dingen in hun stresssysteem functioneren op dezelfde wijze als in de mens.

Wie ervan uitgaat dat folteringen uit onwetendheid of wetenschappelijk blindheid tot het verleden behoren, vergist zich deerlijk. Hetzelfde lot treft zogenaamde 'hersendoden', die bij leven uit medemenselijkheid een donorcodicil hebben ingevuld. Eenmaal 'hersendood' verklaard en overgedragen aan het transplantatieteam, wordt standaard het volgende horror scenario uitgespeeld. Anesthesie is slecht voor de organen, dus krijgt de hersendode enkel een spierverslapper toegediend. Hoe dat zo? Nou, om te voorkomen dat de 'overledene' wild om zich heen slaat bij het zonder verdoving uitnemen van de organen, iets wat steevast gebeurt en steeds meer operatie-assistenten doet besluiten niet langer mee te werken aan uitnemingen.

Het innerlijke leven van dieren

Gelukkig keert eindelijk het tij en storten steeds meer wetenschappers zich op 'vergelijkend soorten onderzoek'. Om onveranderlijk tot de conclusie te komen dat mensen, dieren en planten veel meer met elkaar gemeen hebben dan we ooit hebben kunnen bevroeden. Wij, inclusief de planeet waarop we leven, zijn eenheid in uiteenlopende verschijningsvormen.

Zo bracht de Duitse boswachter Peter Wohlleben, auteur van 'Het verborgen leven van bomen ' onlangs zijn nieuwe boek 'Het innerlijke leven van dieren' op de markt. Ook ondergetekende doet veldonderzoek en schrijft momenteel een nieuw boek over haar ervaringen met Koniks in nieuwe natuurgebieden. Schrijfster Nanda van Gestel schrijft in haar boek 'Het paard als spiegel van de ziel' over de zielsgesprekken met haar eigen paarden en zo zijn er meer die hebben ondervonden dat in het paardenlichaam een heuse ziel huist, met alles erop en eraan, inclusief de fijnere zintuigen van het paard. Deze nog niet als zodanig erkende zintuigen stellen het paard in staat andere levende wezens te scannen en te lezen, een vermogen dat natuurvolkeren nog steeds bezitten en gebruiken, maar dat bij de westerse mens is afgestompt door alle vormen van maatschappelijke conditionering. Paarden zijn meer dan bereid om ons te helpen bij het de-domesticatieproces dat we moeten doorlopen om het contact met onze eigen, fijnere zintuigen in ere te herstellen. Maar het begint met onze bereidheid om deze weg te gaan. De beloning is groot: meer kennis over de aard van de werkelijkheid dan de wetenschappers van het Europees laboratorium voor deeltjesfysica (Cern) ooit bij elkaar kunnen experimenteren met hun deeltjesversnellers, koortsachtig op zoek naar 'iets' dat alle in de kosmos werkzame krachten kan vangen in één samenhangende theorie.

Ontwikkeling 2: ontcijfering van de dierentaal.

Deze ontwikkeling borduurt voort op het besef dat dieren een ziel hebben. Nu ook andere soorten dan de onze bezield blijken te zijn maar onze taal niet spreken, is het immers aan ons om hun taal te ontcijferen, zodat glasheldere communicatielijnen mogelijk worden.

De bekende Noorse hondentrainster Turid Rugaas heeft een aanzienlijk deel van de hondentaal weten te ontcijferen. Een van haar leerlingen, de Nederlandse Rachaël Draaisma, doet al geruime tijd onderzoek naar de communicatieve signalen van paarden en publiceerde onlangs een razend interessant boek over haar onderzoeksresultaten.

Haar werkzaamheden en de mijne, het geven van gastcolleges over paardengedrag, ondersteunen en versterken elkaar en maken het mogelijk om in de nabije toekomst grote groepen paardenhouders vertrouwd te maken met de paardentaal. Een uiterst boeiend onderdeel hiervan zijn de zogenaamde kalmerende signalen. Ik licht een tipje van de sluier op.

Hieronder de vertaling van een blog, geschreven door trainer Anna Blake.

Als een paard naast je staat en hij kijkt weg, hoe interpreteer je dat dan? Hij is afgeleid? Hij heeft geen respect voor je? Als een paard gaapt, heeft hij dan slaap? Verveelt hij zich? Of bedoelt hij er iets anders mee? Als hij niet vooruit te branden is, is hij dan lui? Al dit soort zaken zijn belangrijke signalen van je paard, maar pik je ze ook op? Wanneer het op communiceren met paarden aankomt, gedragen sommige mensen zich als die zelfvoldane rockster die in een driftbui een hele hotelkamer kort en klein slaat, maar vervolgens wel verwacht dat iedereen om zijn handtekening komt bedelen. In de ogen van paarden slaan wij geen acht op elkaar en de levende wezens om ons heen en beginnen gelijk met moord en brand schreeuwen, waarna alles uit de hand loopt. Respect voor een paard hebben... Hoe geef je dat vorm? Allereerst door je te te realiseren dat de zintuigen van paarden veel fijner zijn afgesteld dan de onze. Fluisteren is luid genoeg.

Kalmerende signalen.

Kalmerende signalen behoren tot de sociale vaardigheden en de lichaamstaal die dieren gebruiken om conflicten te voorkomen, soortgenoten uit te nodigen voor bewegings- en behendigheidsspelletjes en een stukje lichamelijke verzorging en om onnodige spanning snel te elimineren, zodat daar geen kostbare energie aan verspild hoeft te worden.

Elke hondenbezitter heeft de volgende signalen wel eens waargenomen. De hond laat zich door zijn voorpoten zakken. Wil je met me spelen? De hond likt zich om de lippen en kijkt weg. Ik kom in vrede en vorm geen bedreiging voor je. De hond of kat knippert heel snel met de ogen. Ik vind jou aardig, jij mij ook? Het fascinerende is dat paarden soortgelijke signalen afgeven. Een hond of kat kan dus de lichaamstaal van een paard ook lezen. Nu wij nog! Het is nooit te laat en al helemaal niet belachelijk om ermee te beginnen. Lik maar eens een paar keer om je lippen als je een onbekend paard nadert. Knipper met je ogen naar een dier dat een nerveuze indruk maakt. Andere kalmerende paardensignalen zijn: wegkijken, de oren laten hangen, uitgebreid geeuwen en zich uitrekken. Herken jij die signalen? De oren laten hangen komt niet op het mensenrepertoire voor, maar de rest? Pas ze toe, als de situatie daar om vraagt. Het zijn allemaal manieren om dieren gerust te stellen. Paarden zetten deze signalen niet alleen in om spanning af te voeren. De signalen zijn ook een vingerwijzing. Er is blijkbaar een spanningsveld... Iets in de omgeving van het paard kan daar de

bron van zijn. Dat 'iets' kun je leren identificeren. Misschien ben je het zelf wel... Sla je eigen ademhaling eens gade. Merk je dat je hoog in je ademhaling zit, daal dan bewust af naar je buik en neem waar hoe je paard daar op reageert. Een lange, diepe zucht doet wonderen. Geven paarden kalmerende signalen af aan jouw adres, neem er dan notie van, in plaats van het paard voor 'stresskip' uit te maken.

Wanneer een paard wegkijkt, hetzij met zijn ogen, hetzij met zijn hele hoofd en hals, betekent dit: ontspan, man! Maak je niet zo druk. Boodschap twee: Ik vorm geen bedreiging voor je. Hoeveel helderder en respectvoller wil je het nog hebben?

Tandje hoger?

Maar ja, het is een typisch menselijke eigenschap om het volume een tandje hoger te zetten als we denken dat we niet gehoord worden. Hele volksstammen rukken nog aan het hoofd van hun paard om het in een bepaalde positie te dwingen als het dat zelf niet snel genoeg doet. Welke boodschap geven ze daarmee af? Als het paard ons vriendelijk maar dringend verzoekt minder agressief te zijn, maar wij houden dit voor verveeldheid of afgeleid zijn of zelfs ongehoorzaamheid en reageren er vervolgens op met nog meer agressie, irritatie en gespannenheid, dan prefereren wij blijkbaar strijd boven harmonie. Dwang boven samenwerking. Is dat wat we willen overbrengen? Of tonen we ons een betrouwbare partner voor ons paard door juist te voorkomen dat de situatie uit de hand loopt? Dit is de handelswijze van ware leiders... Wanneer wij de taal van paarden willen begrijpen, moeten we ophouden met het plakken van onze eigen, meestal negatieve etiketten op hun gedragingen. lui, ongehoorzaam, verveeld, afgeleid... Etiketten die we in de mensenwereld ook op elkaar plegen te plakken...

Harmonie

We dienen een gesprek aan te gaan waarbij wij onbevooroordeelder en oprechter zullen moeten leren luisteren. Het is te simpel om alles wat een paard doet toe te schrijven aan ofwel dominant, ofwel onderdanig gedrag. De kudde dynamiek is vele malen genuanceerder dan dat. Als de sociale dieren die ze zijn, doen paarden er alles aan om een harmonieuze maatschappij tot stand te brengen, waarin elk individu zijn eigen plaats en taak heeft, gebaseerd op karakter, talent en ervaring. Rangen en standen, gebaseerd op 'wie de grootste mond heeft', zeggen paarden niets. Begrippen als 'concurrentie' evenmin. Alle gedragingen zijn gebaseerd op 'kudde balans'. Wie een gevecht tussen hengsten interpreteert als een concurrentiestrijd, slaat dus de plank mis. In harmonie met elkaar samenleven; daar draait het om. Zelfs dominante merries en hengsten geven daarom regelmatig kalmerende signalen af. We kunnen een vertrouwensrelatie met een paard opbouwen als we leren die kalmerende signalen te respecteren en – sterker nog – te belonen. Dankjewel voor deze subtiele aanwijzing, paard. De beste beloning is gelegen in je manier van ademhalen. Je kunt langzamer gaan ademen en het uitademen benadrukken: een soort geruststellende zucht die je laat uitvieren... Je komt tot rust.

Ademgebruik

Ademgebruik is niet alleen een geweldig hulpmiddel voor jezelf. Paarden 'lezen' deze lichaamstaal perfect. Veel beter dan mensen beseffen. Maak, voordat je met een paard gaat werken, bewust even zacht oogcontact. Hoe hangt de vlag erbij? Je wilt immers dat het paard uit vrije wil met je samenwerkt? Als hij wegkijkt, haal dan een keer diep adem, accepteer de situatie zoals hij is en neem gas terug. Meestal zal het paard na de tweede of derde ademhaling zijn aandacht weer op jou richten en je vertellen dat hij er klaar voor is. Met dat ene momentje wachten bereik je zoveel meer dan met het oproepen van angst of weerstand. Paardentaal leren lezen vergt wat tijd en rust en niet alle paarden reageren hetzelfde. Sommige paarden zitten zo op slot en zijn zo overdonderd door ons onophoudelijke doordrammen in het verleden dat ze geen enkel kalmerend signaal meer afgeven. Deze paarden zijn zombies geworden. Ze hebben het opgegeven. Je doet maar... Toch zulke brave paarden..... Maar je kunt ze eraan helpen herinneren. Tot rust komen is iets goeds, maakt niet uit wie ermee begint.

Grondwerk

Grondwerk is een mooie manier om je 'paardencommunicatievaardigheden' op te frissen. Jij en je paard in een bak met een aantal obstakels. Wanneer je er als mens in slaagt je paard zonder dwang door het obstakelparcours te leiden, ontwikkel je 'paardenwelbespraaktheid', zul je je paard beter leren begrijpen en bouw je een eerlijke relatie met hem op, waarbij het draait om wederzijds geven en nemen. Dit alles zal je later in het zadel of op de bok niets dan voordelen opleveren.

Zet grof gedrag eens af tegen je eigen belevingswereld. Wat doe jij als je iemand tegen het lijf loopt die luidruchtig is en zich agressief opstelt? Je hebt de neiging om je van deze persoon af te wenden. Toch? Je probeert oogcontact met deze persoon te vermijden. Toch?

Vind jij het leuk om luidruchtige en agressieve mensen om je heen te hebben? Niet toch? Nou dan. Wie weet, misschien is de ware reden waarom we iedereen altijd op het hart drukken paarden toch vooral niet te vermenselijken wel dat we er stiekem jaloers op zijn dat paarden het in hun samenleving veel beter met elkaar kunnen vinden dan wij mensen...

Ontwikkeling 3: niets is wat het lijkt.

Deze derde ontwikkeling is de meest ongrijpbare en voor velen nog onbegrijpelijke van de drie. Het betreft de de schoorvoetende erkenning in wetenschappelijke kringen van het bestaan van een immateriële wereld. Hier komen de fijnere zintuigen weer om het hoekje kijken.

Alle dieren zijn in het gelukkige bezit van de vijf bekende zintuigen, plus een aantal fijnere zintuigen. Hiermee kunnen ze de immateriële, onzichtbare wereld waarnemen, los van tijd en plaats. Dat dit mogelijk is, bewijst de kwantumfysica, waar ik nu niet verder op in ga. Bij mensen 'verschrompelt' dit vermogen door ongebruik en aangeleerd ongeloof dusdanig dat wij alles wat we niet kunnen zien, ruiken, horen, proeven en aanraken verwijzen naar het rijk der fabelen, fantasie, poespas, paranormaal gezweef, puur geluk, toeval, het alternatieve circuit, de uitzondering die de regel bevestigt, kwakzalverij, hekserij, het placebo effect, et cetera. Dat we hier zoveel woorden voor hebben, bewijst al hoe vaak het onverklaarbare ons plaagt in alle facetten van ons leven. Het zal ons ook blijven plagen, totdat het zijn rechtmatige plaats in ons leven weer heeft teruggekregen.

Bij dieren blijft dit vermogen hun leven lang intact, omdat ze zich in een woordloze taal uitdrukken en niet op andere gedachten te brengen zijn. Alles wat er waar te nemen is, ook al is het onzichtbaar, nemen ze waar zonder er een (voor)oordeel aan te verbinden. De Britse celbioloog Rupert Sheldrake doet onderzoek naar en publiceert boeken over het gedrag van dieren in het licht van deze 'frappante' vermogens. Het beroemdste voorbeeld is de hond die op afstand 'weet' wanneer zijn baas op weg naar huis is. Jonge kinderen zijn hier ook nog toe in staat. Sommige hebben onzichtbare speelmaatjes, kunnen met dieren communiceren en hebben contact – zo blijkt – met overleden familieleden. Al deze verschijnselen bij elkaar impliceren dat we onze oude ideeën van plaats en tijd zullen moeten inruilen voor een nieuw paradigma. Griezelig? Welnee, we zijn gewoon uit onze oude kleding gegroeid en zullen die moeten afwerpen zoals een slang zijn oude huid afwerpt. Een heel natuurlijk proces. Wat kun je hier als paardenhouder mee? Welnu, door in de omgang met paarden open te staan voor hun signalen en de beelden die ze telepathisch in je brein en hart planten, kun je je eigen fijnere zintuigen trainen en uiteindelijk weer deel gaan uitmaken van het geheel, het heelal, het volledige (vol = materie/zichtbaar, ledig = energie/onzichtbaar). Maar de grootste beloning is natuurlijk dat je op het allerhoogste niveau zult kunnen communiceren met je paard. Een zijn met je paard is een peulenschil, wanneer je tot het besef komt dat die eenheid er altijd al was...