Hirudologie - Paardenwaarden

Hoofdmenu:

Hirudologie

Wow Momenten > GEZONDHEID

Al meer dan twintig jaar lang heeft natuurgeneeskundig diertherapeut Reinhold Garbe een eigen praktijk in het Duitse Friesoythe. Garbe zet zich met hart en ziel in voor de gezondheid van met name honden en paarden. Zijn holistische werkwijze slaat aan. Hij heeft klanten tot ver over de landsgrenzen. Ook in Nederland is hij een graag geziene specialist. Als rechtgeaard natuurgeneeskundige is Garbe thuis in meerdere behandelwijzen, zoals homeopathie, fytotherapie, acupunctuur, fysiotherapie, massage en osteopathie. Zijn meest tot de verbeelding sprekende specialisme is echter de hirudologie, ook wel bloedzuigertherapie genoemd.

Bloed-egel

Zelf noemt Garbe zijn kronkelaars bij voorkeur 'bloed-egels'. Dat klinkt minder griezelig en verwijst naar een stukje bloedzuigergedrag. Zodra je hem/haar aanraakt rolt deze hermafrodiet zich op, net als een egel. Hirudo medicinalis mag dan geen uitgesproken knuffelbaar uiterlijk hebben, deze aan de regenworm en de ringworm verwante levensvorm

beschikt over heel bijzondere eigenschappen. Het is een biologisch farmaceutisch minifabriekje. Na het doorboren van de huid van zijn 'gastheer' pompt de bloed-egel steeds kleine hoeveelheden 'super speeksel' in de Y-vormige bijtwond. Deze substantie bevat een groot aantal biologisch werkzame componenten, waaronder het eiwit hirudine, een soort anti-stolling. Reuze handig, als je in één drinkgelag tot wel vijf keer je eigen gewicht aan bloed naar binnen wilt werken. Daarnaast is het speeksel ontstekings-remmend, pijnstillend en bevat het hyaluronidase, een enzym dat hyaluronzuur, een bestanddeel van de bindweefseltussenstof, afbreekt en het bindweefsel ter plaatse versoepelt. Bijkomend voordeel: tijdens het nabloeden van de bijtwond, dat tussen de twee en drie uur duurt, vindt een versnelde afvoer van door de hirudine opgeloste afvalstoffen plaats.

Koeien in de poel

Mensen gingen zich verdiepen in de bijwerking van Hirudo's bloedzuigerij na het observeren van huisvee, ergens in Turkije. De dieren zochten doelbewust een bepaalde poel of kreek op. Als ze er weer uitkwamen zaten ze vol met bloedzuigers en leken daar baat bij

te hebben, getuige hun regelmatige terugkeer. Reinhold Garbe maakt kennis met het fenomeen bloed-egel tijdens zijn opleiding tot natuurgeneeskundig diertherapeut. Hij raakt in de ban van de vele therapeutische toepassingen van het 'super speeksel', dat in de humane geneeskunde met succes wordt ingezet bij plastische chirurgie, voor een optimale doorbloeding van fijne aangehechte bloedvaten. Garbe's hart gaat echter uit naar diergezondheid.

Hij bijt zich vast in de glibberige bloedzuiger zoals het beestje zelf zich in

zijn/haar gastheer vastbijt. Alleen is de bloedzuiger na twintig tot dertig minuten verzadigd en ontkoppelt zich van zijn gastheer.

Garbe's interesse en bewondering voor de bloed-egel duren voort tot op de dag van vandaag. 'In het begin telde ik het aantal bloedzuigers dat ik zette nog', lacht hij, 'maar na de 10.000 ben ik daarmee gestopt.' Inmiddels mag hij zich een autoriteit in de hirudologie noemen.

Voorwaarden scheppen voor diergezondheid

Reinhold Garbe, zelf keuringmeester bij het Pinto-stamboek en eigenaar van onder andere een goedgekeurde Amerikaanse Paint hengst en enkele Quarter merries, ziet het als zijn taak de voorwaarden te scheppen waaronder het beschadigde organisme zichzelf kan helen. 'Net als humane (top)sporters staan onze sport- en recreatie-paarden bloot aan allerlei vormen van druk.

De druk om altijd maar braaf voor ons te willen werken, de druk om optimaal te presteren op de juiste momenten en de druk om steeds betere prestaties te laten zien. Zeker, we investeren in het beste van het beste op elk gebied van paardenmanagement: voeding, training, verzorging, veterinaire begeleiding, huisvesting, transport...

Dagelijkse training en regelmatige deelname aan concoursen kan echter op den duur leiden tot symptomen van overbelasting en stress. Als een paard onvoldoende tijd krijgt om te herstellen na een periode van presteren op de toppen van zijn kunnen, steken vroeger of later acute of chronische aandoeningen de kop op. Welke dat zijn hangt samen met de zwakste schakel van elk individueel paard. Het ene paard ontwikkelt peesproblemen, het andere spier- of gewrichtsproblemen, ontstekingen aan de banden, rugproblemen of aandoeningen aan de luchtwegen. Mijn motto? Een dier kan maar beter gezond zijn. Om dat te bewerkstelligen zet ik mijn hele scala aan natuurlijke behandelmethoden in.'

Dierenarts erbij

Garbe gaat standaard op pad met zijn bloed-egels. De aandoening bepaalt voor welke behandelwijze hij kiest. Vaak ga ik voor een combinatie van behandelvormen. Elk geval is anders. Meestal laat ik eerst het paard lopen in alle gangen, met de ruiter erop. Zo kan ik zien of het zadel past en de ruiter goed zit. Daarna volgt een lichamelijk onderzoek dat uitmondt in een behandeling.

Hoe weet Garbe waar op het paard hij zijn bloedzuigers moet aanzetten?

'A: ik hanteer een bepaald systeem, waarbij ik op de acupunctuurpunten werk. Dat is ook de reden waarom niet iedereen dit kan doen. Je moet weten waar je mee bezig bent.

B: uit ervaring. Ik documenteer elk afzonderlijk geval, dus mijn archief is één grote kennisbank.

C: betreft het een plek waar de aandoening zit – bijvoorbeeld een verwonding, peesblessure of piephak- dan werk ik rechtstreeks op de aangetaste plek. Vaak heeft de klant daar al een scan van laten maken. Aan de hand van die scan bepaal ik hoe ik met mijn therapie op dat ziekteproces kan inwerken. Meestal vindt na mijn behandeling nog weer een klinisch onderzoek plaats, waarna we bepalen of we verder gaan en met welke behandeling. Over het algemeen voldoen drie behandelingen. Ik leg alle fasen ervan vast op foto, zodat ik kan zien hoe het organisme van het paard erop reageert.'

Garbe werkt graag samen dierenartsen. ‘Ten eerste hebben heel dure paarden meestal al een hele hofhouding van dierenartsen en behandelaars. Je moet dus je diagnostiek en behandeling afstemmen met de anderen. Vergeet niet dat vaak alles al is geprobeerd, voordat ik ten tonele verschijn. Als in een bepaald geval bloedzuigertherapie betere resultaten blijkt te geven dan bijvoorbeeld stamceltherapie zijn de meeste dieren-artsen bereid om door te verwijzen. Uiteindelijk gaat het erom dat we dieren helpen, nietwaar? Dat het paard weer gezond wordt, met behulp van de therapie die daarvoor nodig is. Ik wil elk paard helpen, het maakt me niets uit of het nu om een recreatie-paard gaat of om een peperduur sportpaard.'

Kreupel uit de weide

Vandaag bezoekt Reinhold Garbe Hengstenstation en Stoeterij De Radstake in Heelweg. Op het programma staat een nabehandeling van de 13-jarige merrie Perlena. 'Eind februari kwam ze op een ochtend kreupel uit de wei', vertelt vaste berijdster en verzorgster Debby. 'We hebben gelijk een scan laten maken. Diagnose: peesklap in het linker voorbeen.

Vijfennegentig procent was door. Wat te doen? Zo'n lieve merrie schrijf je niet zomaar af. Bovendien was ze op dat moment nog hoogdrachtig ook. Diezelfde middag kwam Reinhold langs voor een ander paard. Hij heeft vier bloedzuigers gezet. Vier behandelingen later was de kreupelheid verdwenen. Een sportpaard wordt het niet meer. Ze is nu fokmerrie en staat lekker in de wei.'

Heel voorzichtig scheert Reinhold het plekje waar hij de bloedzuigers gaat zetten kaal. Daarna haalt hij met een pincet vier boedzuigers uit een weckfles en zet ze aan op diverse plaatsen. De diertjes zijn zo'n 15 cm lang en 10 tot 15 mm breed. Het eerste exemplaar accepteert zijn plekje aan de dis meteen, want het platte 'friemelaartje' heeft vier maanden niets gegeten. Geen probleem voor bloedzuigers, die een jaar lang met één maaltijd toe kunnen. Het tweede exemplaar heeft enige aanmoediging nodig om daar aan te haken waar Garbe het wil hebben. 'Je ziet, dit vergt wat tijd en geduld. Bloedzuigers zijn levende wezens met een eigen willetje, geen machines.'

Niets nieuws onder de zon

Bloed-egels bewonen de aarde al ongeveer 65 miljoen jaar. Bloedzuigertherapie is een van de oudst bekende remedies die mensen gebruiken. Er is dus heel veel ervaring met deze therapievorm.

Hoeveel bloed-egels Garbe aanzet verschilt van paard tot paard en per aandoening. Meestal zijn het er tussen de twee en de acht. Bloedzuigers hebben een bijtelvormig kopje met een rond mondje. Dit heeft drie aparte kaken die elk een aantal scherpe tandjes bevatten - zo'n 400 in totaal – waarmee de huid kan worden doorboord. Het diertje 'zaagt' een Y-vormige inkeping in de huid.

Zodra het op een bloedvat stuit spuugt het er eerst zijn 'super speeksel' in en wacht geduldig af tot de bloedverdunner werkt. Het bloed wordt hierna naar binnen gezogen door middel van een gespierde farynx, vlak achter het mondje. De bloedzuiger slaat het bloed op in elf paar blindzakken, waarin het heel lang, zelfs meerdere maanden vrijwel onveranderd blijft. Hoelang de bloedzuiger blijft zitten is afhankelijk van de buitentemperatuur. Hoe kouder, des te langer het duurt. 'Kijk, nu zijn ze aan het werk.

De pompende bewegingen die door hun lijfjes gaan worden veroorzaakt door het constante zuigen en spugen', vertelt Garbe. Al snel beginnen de bloedzuigers op te zwellen en na zo'n twintig minuten koppelt het eerste exemplaar zich los van het paardenbeen. Garbe kijkt bewonderend naar het bonte kleurenpatroon dat de nu 'dikzakjes' laten zien. De rugzijde is donkergroen met zes roodgele lengtestrepen, onderbroken door druppelvormige, zwarte vlekken. Garbe vertelt dat hij zijn bloedzuigers niet uit de vrije natuur haalt, want ze behoren tot de bedreigde diersoorten. Ze zijn afkomstig van een bedrijf dat ze in zeer zuiver water kweekt onder klinische condities. Ik zet bloedzuigers maar eenmalig in, om bloedbesmetting uit te sluiten. Wanneer het bloeden is gestopt, kan de paardenhouder het geronnen bloed wegvegen. Afhankelijk van de aandoening kan het paard na de behandeling gewoon weer aan de slag, dan wel het ingezette revalidatieproces hervatten. Als het paard aangeeft wat jeuk te hebben kan koeling uitkomst brengen.'

Preventie is alles

Hippisch Centrum Groot-Zande in Hummelo is de tweede bestemming van die dag. Hier heeft Garbe afgesproken met dressuur-amazone Jill Hendriks. Ze rijdt Z1 dressuur met haar nieuwe pony Zorro. Had haar vorige pony een rugprobleem dat door Garbe zo goed is behandeld dat ze er diverse kampioenschappen mee op haar naam heeft geschreven, de temperamentvolle opvolger Keulse Hoeve's Zorro is kerngezond. Toch doet vader Robert regelmatig een beroep op Garbe. 'Reinhold behandelt Zorro ter onder-steuning van de training. De pony was al goed, maar gaat nu echt met sprongen vooruit. Hij is ook rustiger geworden dan in het begin. En dan te bedenken dat Jill hem pas vanaf maart in de wedstrijd rijdt. Dit is mede te danken aan wat Garbe met hem doet.'

Instructrice Gwen Brinksma zegt ook: bepaalde dingen die wij rijtechnisch kunnen oplossen in vier weken kunnen met deze behandelmethode soms in een week al worden opgelost. Net even die ruimere stap, dat soort dingen. Prachtig, toch? Garbe heeft Zorro ook grotendeels van zijn 'hoestje' afgeholpen.'

Reinhold vult hem aan. 'Ik heb Zorro tot nu toe alleen met acupunctuur, homeopathie en massage behandeld, niet met bloedzuigers. Je kunt bloedzuigers ook preventief inzetten. Stel, het paard heeft een beschadiging opgelopen. De wond is genezen, maar het organisme kan nog wel wat ondersteuning gebruiken. Je kunt dan eens in de maand of in de twee maanden bloedzuigers laten zetten, in combinatie met bijvoorbeeld een manuele behandelmethode, om het herstel optimaal te laten verlopen.'

Hier kun je de bloedzuigers in levende lijve aan het werk zien.