Winterswijk: Woold menroute - Paardenwaarden

Hoofdmenu:

Winterswijk: Woold menroute

Wow Momenten > REIZEN

Een vroege lenterit met Anneke Stronks en Bertus Kruisselbrink

Menner Bertus Kruisselbrink -inmiddels de tachtig gepasseerd- weet van geen ophouden. Als MenSport dochter Anneke Stronks vraagt een mooie menroute door het buitengebied van Winterswijk te rijden, is het onvoorstelbaar dat 'pappa' thuisblijft. Op de dag van de rit zit hij fier op de bok van de marathonwagen, de leidsels losjes in de knuisten. Anneke fungeert als blik-op-de-weg en vleesgeworden navigatiesysteem.

Twee dagen voordat Koning Winter zijn laatste plaagstoten zal uitdelen, lijkt de lente nog volop in aantocht. 'Ti ti puuu, ti ti puuu' kwinkeleren de pimpelmeesjes er lustig op los. Sneeuwklokjes en krokussen staan in bloei. Verliefde hazen zitten elkaar achterna op de ontluikende graslanden, buizerds scheren door de boomtoppen en mestinjectoren jagen hun strontspray de omgeploegde landbouwgrond in. Kortom, je hoort, ziet en ruikt dat Winterswijk ontluikt.

Het tamelijk grote dorp Winterswijk ligt in het meest oostelijke deel van de Gelderse Achterhoek. Het grenst aan drie kanten aan Duitsland en werkt als een magneet op winkelende oosterburen die er ook graag de gezellige sfeer komen opsnuiven. Het buitengebied van de gemeente Winterswijk, met daarin de buurtschappen Meddo, Huppel, Henxel, Ratum, Brinkheurne, Kotten, Woold, Miste en Corle, valt onder het gebied Waardevol Cultuur Landschap Winterswijk. Dit coulisselandschap vol bossen, afgewisseld met akkers, grillige landweggetjes, weilanden, essen, bosschages, houtwallen en kronkelende beken heeft alles wat de natuurliefhebber zich kan wensen. Het is niet alleen rijk aan natuurschoon maar ook 'bespikkeld' met cultuurhistorische, archeologische en geologische vindplaatsen en objecten (zoals grafheuvels, wallen, een steengroeve, de statige herenhuizen van scholtenboeren en karakteristieke Saksische boerderijen.

Ruime keuze uit routes

Geen wonder dat vader en dochter even moeten overleggen welke route ze zullen rijden. Luxe probleem? Bertus knikt bevestigend. 'Er lopen hier drie bewegwijzerde men- en ruiterroutes, ontwikkeld door de stichting belangenbehartiging Ruiter en koetsier Winterswijk en omstreken. Daarlangs liggen ook vier oefenterreinen met hindernissen c q rustplaatsen voor ruiters en menners. We kunnen dus alle kanten op.' Uiteindelijk hakt hij de knoop door. 'We nemen een route die enkele officiële routes kruist en voornamelijk over mooie, rustige weggetjes en zandpaden voert.' Klinkt goed.

Nauwelijks honderd meter van huis keert Bertus zijn tweespan Gelderse tuigpaardmerries resoluut. 'Handschoenen vergeten.' Even later gaat het via Kotten in een rustige draf richting het Wooldse Veen, een hoogveengebied dat onder het beheer van Natuurmonumenten valt. Het is samen met het Burlo-Vardingholter Venn aan de andere kant van de Duitse grens onderdeel van een natuurherstelplan. 'Pappa ziet de natuurherstelwerkzaamheden met leden ogen aan', vertelt Anneke, terwijl de marathonwagen langs kaal gekapte stukken nieuwe-natuur-in-aanleg rijdt.

Begeleide verwildering

De 'begeleide verwildering' van wat ooit boerenlandschap was is voor de gemiddelde agrariër moeilijk te bevatten. Veen zover het oog reikt. 'Ze willen het oorspronkelijke landschap in ere herstellen, maar dat kan helemaal niet', mompelt Bertus. 'Vroeger was dit bos. Er liepen allemaal slootjes doorheen, zodat de bomen geen natte benen kregen. Die slootjes kwamen uit op een grote afwateringssloot. Nu ligt er een wal omheen en kan het water niet meer weg. Het is één groot veengebied met een smal, hardhouten wandelpad op palen er doorheen. Er ligt gaas op om uitglijden te voorkomen, maar je kunt er niet eens fatsoenlijk met twee mensen naast elkaar lopen. Mensen met een rolstoel of rollator kunnen het al helemaal vergeten, want aan weerszijden is niets dan water en modder.' Bertus heeft heimwee naar de tijd dat de mensen hier met paard en wagen de turven uit het veen haalden. 'Toen kon je nog gewoon op de paden lopen. Tja, da's nou het verschil tussen 'natuurliefhebbers' en sommige mensen...'

Gelderse trots

Het tweetal zelf gefokte schimmels voor Bertus' marathonwagen heeft er duidelijk zin in. De spierwitte Nienke ( v. Farao) loopt met opgeheven hoofd en staart. 'Een mooie aanblik, maar het mocht wel wat minder', bromt Anneke. 'We trainen de paarden voor de samengestelde wedstrijdsport, dus Nienke staat in de wedstrijdmodus'. Als ze onder haar eigen tempo moet lopen, gaan altijd dat hoofd en die staart de lucht in.' Dochter Carla, op dit moment drachtig van Danser, loopt als een zonnetje. Bertus en Anneke vertellen trots over de Nationale Dag van het Gelders Paard in Hengelo. 'Carla liep aan kop in de rubriek 4 t/m 7jarige stermerries. Jurylid Ad Aarts was helemaal lyrisch van haar.' Anneke kent de lovende woorden van de huidige bondscoach mennen uit haar hoofd. 'Carla heeft drie goede basisgangen, een mooie houding en toonde eveneens veel looplust; kortom een heel fijn menpaard. Ook de rust tijdens het inspannen is een positief punt. Braafheid is toch een van de belangrijkste eigenschappen van een Gelders paard. Als er nu ook nog een mooi veulen uitkomt, zijn we helemaal happy.'

Lokborden

Dat deze omgeving een walhalla is voor ruiters, menners, wandel- en fietsrecreanten blijkt wel uit de vele 'lokborden' die je overal ziet. Veenemaat mini-camping, Kaasboerderij Harmienehoeve, Camping Roerdinkhof, Groepsaccomodatie Eelink, gevestigd in boerderij De Hilde.

Een melkdrive, waaruit je 's zomers een bekertje melk kunt tappen... Niemand hoeft zich hier te vervelen, honger te lijden of bang te zijn geen onderdak te vinden. 'Heel veel agrariërs ontvangen gasten', vertelt Anneke. Zo heeft de familie Hoitink in Winterswijk-Woold het voorhuisje van hun boerderij omgebouwd tot vakantiewoning.

Voor gasten die hun paarden meenemen zijn er ook faciliteiten, zoals een ruime stalling, een fijne buitenbak en voldoende weidegang.

'Hier zie je in de zomer heel veel reeën', vertelt Anneke. 'Vandaag hebben ze even vrijaf', grapt Bertus. Genietend van de landelijke rust en het licht glooiende landschap vergeet je als passagier licht dat er ook nog mede-weggebruikers zijn. Op een gegeven moment roept Anneke: 'Pappa, kijk uit.'

Een eindje verderop zit een oude meneer, gehurkt naast een wandelwagentje met een baby erin. Hij hoort niets, ziet niets, is druk bezig met iets. Naast hem een aangelijnde hond. Anneke ziet al snel wat er aan de hand is. De hondenriem is verstrikt geraakt in een van de wielen van het wandelwagentje en de meneer probeert hem los te sjorren. 'Meneer, kijk uit! Houd uw hond in de gaten. U heeft er maar één. Ik heb twee paarden!', waarschuwt nu ook Bertus. Niet ten onrechte, want op het moment dat de aanspanning passeert, doet de hond – in een poging zijn baasje te beschermen - een uitval naar de paarden. De nog steeds muurvast zittende riem houdt hem tegen. Zou hij het wandelwagentje hebben omgetrokken dan waren de gevolgen niet te overzien geweest. Achteromkijkend constateert Anneke dat de meneer van het hele voorval niets heeft meegekregen. Oefffff...

Vals plat

De Groene Grens met Duitsland is herkenbaar aan een woud van windmolens aan de horizon. Hier loopt ook een oud "Kommiezenpad", een smokkelaarsroute. Bij een zandpad langs de kant heet een groot informatiebord recreanten van harte welkom in het Duitse Rhede, maar de aanspanning buigt af, het bos in.

Bertus en Anneke turen ingespannen in de verte. 'Even kijken of ze niet in het bos aan de gang zijn; ze zijn hier bomen aan het vellen', vertelt Anneke. 'Gelukkig nu even niet. Weet je dat we hier wel 65 meter hoger zitten dan de Winterswijkse kerktoren? Dat besef je niet, zo langzaam gaat het omhoog. Een vals plat noemen ze dat. Als we vroeger als kinderen naar huis fietsten, hadden we altijd zoiets van: bah, de bult weer op.' In een 'vergroenend weiland' waar de pirus stukje bij beetje het raaigras verdringt, staan een paar Galloways loom te grazen. Er loopt al een kalf bij, dik in de vacht.

Verder gaat het, richting 'De Dikke Steen'. Deze gigantische zwerfsteen is ooit met het landijs vanuit Scandinavië naar deze omgeving gekomen, werd ontdekt tijdens een wegverharding en staat nu op een kruispunt van wegen als natuurmonumentaal aandenken aan (k)oude tijden...

Moerasbos

Het oude en het nieuwe verenigt zich in een boerenerf langs de weg. Op enige afstand van het woonhuis bevindt zich een rietveld dat het rioolwater zuivert. 'Een drietveld', grijnst Anneke. Opvallend is ook het grote aantal poelen. Bijna elke boerderij in deze omgeving heeft er wel een.

'Logisch, er zit subsidie op', bromt Bertus. 'Waarom niet een heel groot wiel? Daarmee sla je twee vliegen in één klap. Je hebt een waterpartij en een poel waaruit de brandweer kan putten als dat nodig is.' Hij stuurt zijn aanspanning een zandweg op. Even lijkt Carla te struikelen. Anneke vertrouwt het niet. 'Ik zie het al. Ze is haar linker voorijzer kwijt. Zal ik het gaan halen?'

Bertus vindt dit niet nodig. 'Vanmiddag komt de hoefsmid.' In stap gaat het richting de Hellenkampsweide, één van de vier oefenterreinen. Terwijl Bertus de paarden vastlegt, tovert Anneke een tas met proviand tevoorschijn en zet koers naar de picknicktafel. Na de koffie stuurt Bertus zijn tweespan nog even behendig door de hindernissen. Vooral Nienke beleeft hier veel plezier aan. Carla galoppeert dapper mee, ondanks haar bolle buik en één ijzerloze hoef.

Op naar Berenschots Watermolen, nog tot 1987 in bedrijf als mengvoeder producerende waterkrachtfabriek, naderhand gerestaureerd en sinds 1991 ingericht als restaurant. De Boven-Slinge volgend, kom je terecht in Bekendelle, een zeldzaam mooi moerasbos, mede vormgegeven door deze ongetemde, kraakheldere beek. De kracht van water heeft de buitenoevers hoog afgekalfd en op de aangroeiende binnenoevers is een vochtig elzenbos verrezen. Vooral in het zomerseizoen is het hier genieten geblazen.

Kopje onder

Vanaf Bekendelle gaat het verder over een rustiek landweggetje. Tussen de hoofden van de paarden door komt landhuis Aarnink in zicht. 'Hier wonen drie gezinnen in', vertelt Anneke. Een eindje verderop staat landhuis Hijink, waar mensen via Camelot Leegstandbeheer anti-kraak wonen.' De aangrenzende es oogt ongewoon groen. 'Er staat wintergerst op', vertelt Anneke. 'In de poel daarachter hebben we een keer een hachelijk avontuur beleefd. We waren er, op advies van een andere menner, met een tweespan aan het oefenen voor de waterhindernis en wilden een jong paard watervast maken. Wat we niet wisten was dat ze er net een aantal diepe geulen in hadden aangebracht, waarin de vissen konden overwinteren. Gelukkig bleef het geroutineerde paard flink doorlopen, maar het had weinig gescheeld of we waren kopje onder gegaan.'

Langs grillige landweggetjes en pittoreske boerderijen, waarvan er opvallend veel worden bewoond door lokale en regionale politici, keert de aanspanning huiswaarts. 'Kom gerust nog een keer terug', lacht Bertus. 'Er is hier veel meer te beleven.' Ach, er moet ook nog iets te beleven overblijven voor avontuurlijk ingestelde recreatietijders, nietwaar?'

Startplaatsen Ruiter – en koetsier routes:

Lutje Kossink, Kremerweg 6, Winterswijk-Henxel, 0543-562344

Roerdinkhof, Roerdinkweg 1, Winterswijk,

0543-564586

Boerderijcamping Kortshot, Vredenseweg 142, Winterswijk-Henxel

0543-562347.

De driedelige geheel bewegwijzerde route loopt vanuit het centrale oefenterrein Rommelgebergte steeds naar één van de andere locaties en weer terug. Op deze locaties kunnen menners en ruiters oefenen op paard- en natuurvriendelijke hindernissen. Elke route heeft zijn eigen kleur en lengte.

Er zijn vier oefenterreinen die tevens dienst kunnen doen als rustplaats tijdens een rit. Allereerst het centrale oefenterrein Rommelgebergte. Rondom de andere drie, te weten de Besselinkschans, het Verinkbos en de Hellekampsweide. De terreinen zijn middels routes met elkaar verbonden.

Vraag bij de VVV / ANWB Winterswijk naar de folder en GPS mogelijkheden en paardenstalling.

Nuttige adressen

Vakantieboerderij Beekshuus, Brinkeweg 33, Winterswijk-Woold 06 1098 7111

Restaurant Berenschots Watermolen, Wooldseweg 74, Winterswijk-Woold 0543-564337

Camping restaurant Sevink Molle, Meddoseweg 40, Winterswijk-Meddo

0543-513229

HRC De Lindenboom, Kottenseweg 152, Winterswijk-Brinkheurne, 0543-563310

HRC de Woord, Corleseweg 45, Winterswijk-Corle 0543-513135

HRC Onland, Goorweg 9 Winterswijk-Meddo

0543-522564

Manege de Steengroeve, Steengroeveweg

0543-530034

Café Restaurant Den Tappen, Misterweg 211, Winterswijk

0543-565201

Kaasboerderij Harmienehoeve, Kulverweg 2, Winterswijk

0543-564208

Groepsaccommodatie Eelink, Kreilweg 1, 7108 AK Winterswijk Woold

0543-564394

Weetjes:

Ossenbloed rood

In dit deel van de Achterhoek zijn de houten topgevels van de boerderijen roodbruin van kleur. Deze kleur heet ossenbloed. De originele kleur ontstond door een vermenging van roodblek (het ijzeroer in de bodem) met biest (de eerste melk van een koe die net geworpen heeft).

De biest bevat veel eiwit, een goed bindmiddel voor de verf.

Geologie

Winterswijk staat bekend om zijn coulisselandschap en de steengroeve met zijn fossiele resten. Het Juratijdperk Lias komt bij Winterswijk in enkele beekbeddingen aan de oppervlakte. De omgeving van Winterswijk werd daarom in 2005 door de Nederlandse overheid uitgeroepen tot het Nationaal Landschap Winterswijk, een gebied van totaal bijna 22.000 hectare groot. Het gebied kenmerkt zich door de veenputten en veendijken: overblijfselen van de vroegere afgravingen, waarbij na verdroging turf werd geoogst. Het gebied is sinds 1949 gedeeltelijk in eigendom en beheer van Natuurmonumenten en enkele particulieren en in samenwerking met Duitse verenigingen is men bezig met natuurherstel in het gebied. Herstel is kansrijk vanwege de uit keileem bestaande ondergrond, die een al te zware verdroging heeft kunnen voorkomen. Zowel het Nederlandse als het Duitse gedeelte zijn aangewezen krachtens de Habitat-richtlijn en maken deel uit van het Europese natuurnetwerk Natura 2000. Door een regeneratieplan vormt zich nieuw hoogveen in de veenputten, met als begroeiing onder andere zonnedauw, lavendelheide, kleine veenbes en veenmos. De veendijken zijn begroeid met berken en soms ook eiken. Het gebied is rijk aan bijzondere libellen (zoals de zwarte heidelibel en de grote keizerlibel) en vlinders: ook vindt men hier de kamsalamander, hazelworm, heidesabelsprinkhaan, de gladde slang, dassen en buizerds.