Paarden met medegevoel - Paardenwaarden

Hoofdmenu:

Paarden met medegevoel

Wow Momenten

Iemand schrijft: als de paardensport er niet zou zijn, dan was het paard als diersoort allang uitgestorven. Dat geeft ons het recht om paarden te houden en sportieve prestaties van hen te verwachten.

De schrijver heeft een punt. En toch is de verhouding mens-paard nog verre van optimaal. Voor hun uiterlijke verschijningsvormen, prestaties en karaktereigenschappen krijgen paarden 'iets' terug dat alleen maar lijkt op een luxe leventje in de menselijke verzorgingsstaat. Dat er mensen zijn die in hun eentje in torenflats kunnen wonen, wil nog niet zeggen dat paarden dit ook prima vinden. Paarden zijn geen mensen en het ware wezen paard laat zich niet vangen in de 'modellen der logica'. Wie het daarin propt, doet het tekort, ook al glimt het o zo goed verzorgde paard tegen je op.

Paarden zijn van: horen, zien, ruiken, betasten, proeven, opsporen en met elkaar in harmonie leven. Maar ook van zwijgen over leed en lijden en onverklaarbare klachten ontwikkelen... Dit is het verhaal over de sleutelervaring die de basis heeft gelegd voor Paardenwaarden.

Wirwar van glimmende lijven

Op een zonovergoten zomerdag begeven fotografe Natasja Bekkers en ondergetekende, schrijfster Margriet Markerink, zich naar de Loowaard. Terwijl Natasja haar fototas uitpakt, kuier ik wat rond. Daar komt de kudde aan. In een lange rij sjokken de dieren met lome passen naar

de zandwinningsplas om er verkoeling te zoeken. Op de rand van zand en gras ga ik zitten. Prima plek om de kudde te observeren. Het is smullen, vandaag. Sommige paarden drinken alleen. Andere slaan met hun benen in het water om hun lijf te bevochtigen en weer anderen wagen zich wat dieper het water in om zich te goed te doen aan sappige waterplanten. De zomerzon weerkaatst op een wirwar van glimmende lijven. Als het eerste paard de waterkant verlaat en pal voor me in het zand gaat liggen rollen, zoek ik een stiller stukje strand op. Aan een mega-stofbad heb ik geen behoefte. Waar ik wel ineens bebehoefte aan krijg is lekker lui liggen. Een eind verderop is Natasja druk aan het fotograferen. Ze gaat er helemaal in op, alles en iedereen om zich heen vergetend.

Morpheus

Ik voel mijn oogleden zwaar worden en geef gehoor aan de fluisterstem van Morpheus. Langzaam zak ik weg in een sluimerslaap. Wat er vervolgens gebeurt krijg ik uiteraard niet mee. Ik kan het alleen herleiden uit wat ik ervaar als ik ontwaak. Ik word wakker van iets of iemand die enorm snurkt en dat ook nog in stereo, zo lijkt het... Als ik mijn ogen open ontdek ik dat ik me niet meer 'op veilige afstand' van de kudde bevind, maar temidden van een kleine harem. Mijn hoofd ligt ingeklemd tussen twee muisgrijze voorbenen met zebrastrepen. De eigenares ervan staat over mij heen gebogen, met gesloten ogen, hangende onderlip en achterwaarts gebogen oren, die haar het grappige aanzien van een ezel geven. De ontspanning ten top.

Tranen van ontroering wellen op in mijn ogen en een warme werveling raast door mijn maag. Zo voelt het dus om deel uit te maken van een kudde. Een groter geheel. Het gevoel van geborgenheid is zo overweldigend dat ik even vergeet te ademen. Heel voorzichtig draai ik mijn hoofd naar links. Pal naast me, languit in het zand, ligt een veulen. Diep in slaap. Over hem heengebogen een tweede merrie.

Als ik mijn hoofd naar rechts beweeg, zie ik een tweede veulen, op exact dezelfde afstand en in exact dezelfde positie. Diep in slaap. Snurkend. Ook met zijn moeder als parasol. Het veulen van de merrie die over mij heen staat, ligt pal achter zijn moeder en krijgt schaduw van een tante. Ik onderdruk de neiging om in mijn arm te knijpen, want een deel van mij denkt dat ik dit droom. Een lange, diepe ademhaling tilt me uit mijn denken. Ik bevind me in een driehoek van zorgzaamheid, van paardse empathie met een tweebener. Die merrie staat over mij heen gebogen om me uit de zon te houden. Wow!

'Empaardisch'vermogen

Het volgende moment word het monotone snurken onderbroken door een onvervalste hengstenhinnik. Op enige afstand van het veulen aan mijn rechterzijde ligt een slapende hengst. Languit. Het is me meteen duidelijk dat hij droomt. Alle vier zijn benen maaien in een horizontale galop door het zand. Ik kan ook wel raden wat hij droomt. Hij is bezig een brutale jonge hengst de les te lezen. De veulens heffen hun hoofdjes op en komen 'stijfstuntelend' in de benen. De merrie boven mij opent haar ogen, kijkt me aan, slaakt een diepe zucht en stapt heel voorzichtig over mij heen richting gras.

Ik krabbel op en kijk vanaf een afstandje toe hoe de harem zich weer bij de rest van de kudde voegt, die een eindje verderop gewillig poseert voor de fotografe.

Enkele jaren later vertelt de Amerikaanse paardenfluisteraar Monty Roberts mij een verhaal dat niemand gelooft.

'Ik ga met een zogende wilde Mustang merrie aan de slag in de round pen. Nadat ik het paard tot een join-up heb weten te bewegen, geef ik een assistent de opdracht een zadel te gaan halen. Leg het maar in het midden van de round pen neer.

Nauwelijks heeft de assistent de round pen verlaten of de merrie doet iets totaal onverwachts. Als een furie stormt ze op het zadel af en bewerkt het net zolang met haar tanden en hoeven tot de lappen leer erbij hangen. Iedereen staat verbijsterd toe te kijken. Waar komt dat zo ineens vandaan? Pas enige tijd later viel het muntje', aldus Roberts. 'De merrie en ik waren op dat moment een sociale eenheid. Daarbij was ze helemaal in de moedermodus. Ze heeft dat zadel aangezien voor een roofdier waartegen ze mij wilde beschermen. But nobody believes me.'

Ik wel... en ik gun elke paardenliefhebber een groeispurt van empaardisch vermogen, zodat je nooit meer teruggrijpt op een vorm van dwang om je paard tot een vorm van medewerking te bewegen. De medewerking van een paard krijg je vanzelf als je het op een respectvolle manier behandelt. In de mensenwereld werkt het precies zo. Elke succesvolle bedrijfsleider is iemand die vanuit empathie en respect handelt.

Nieuwe inzichten

De ontwikkelingen gaan snel. Roberts’ join-up staat ter discussie, omdat onderzoek naar de lichaamstaal van paarden heeft uitgewezen dat ook deze trainingsmethode gebaseerd is op een vorm van druk. Het paard is immers opgesloten in een round pen, samen met de trainer, die in het midden van de cirkel staat en het begint op te jagen. Vanaf dat moment is het nergens in de cirkel meer veilig en komt het uiteindelijk uit pure wanhoop naar de trainer toe. ‘Ik ben uitgeput, kan geen kant meer op en geef me over.’ Overgave die eruit ziet als vertrouwen. De onderzoekers hebben een punt. Werkelijk vertrouwen ontstaat alleen als je op basis van respect met een paard communiceert en dat respect vormt dan weer de basis voor een mooie samenwerking.