omheiningen van de paardenwei - Paardenwaarden

Ga naar de inhoud

Hoofdmenu:

omheiningen van de paardenwei

Wow Momenten > WELZIJN
Paardvriendelijke omheiningen

Alweer jaren geleden leek het erop dat prikkeldraad rond de paardenweide bij de wet verboden zou worden. Kennelijk heeft die motie het toen niet gehaald, want nog steeds staan er paarden achter deze wrede vorm van afrastering... 

Prikkeldraad, in vaktermen ook wel ‘puntdraad’ genoemd, is een dubbele, in elkaar gedraaide spiralen metaaldraad. Om de circa 10 cm zijn er twee scherpe punten ingedraaid. Deze moeten dieren afschrikken. zich erdoor te wurmen, net zoals doornstruiken dieren afschrikken zich erdoor te wurmen, net zoals doornstruiken dieren afschrikken. Doornstruiken zijn de grootste vrienden van ontluikende jonge boompjes die, verstopt onder of achter de doornen, in hun jeugd niet ten prooi vallen aan dierentanden en kunnen uitgroeien tot stevige bomen. Sommige doornstruiken, zoals de meidoorn, waarmee men vroeger percelen afbakende, zijn ook de vrienden van de dieren die ze afschrikken. Hun jonge blad en bloesems zitten tjokvol heilzame stoffen die in het vroege voorjaar door met name paarden zeer worden gewaardeerd. Hun ijzeren tegenknie prikkeldraad, in 1873 bedacht door de Amerikaan Joseph F. Glidden, maakt alleen maar slachtoffers. Als het alleen zou afschrikken was er niets aan de hand, maar o wee als een paard erin verstrikt raakt. Vleeswonden veroorzaakt door prikkeldraad behoren tot de gruwelijkste die er zijn.
De even gruwelijk hoge dierenartskosten maken blijkbaar weinig indruk op sommige paardenhouders en natuurbeheersorganisaties. Het spul is lekker goedkoop, duurzaam en voorkomt dat paarden uitbreken. Los daarvan pleit Paardenwaarden voor een verbod op prikkeldraad, temeer omdat er heel veel alternatieven zijn. Veilige omheiningen voor paarden en pony's zijn er te kust en te keur. Let wel, de ideale omheining voor de paardenwei bestaat niet. De keuze voor kunststof, schrikband, metaal of hout is vooral een kwestie van persoonlijke smaak.

Vluchten
Een goede afrastering voor de paardenwei moet veilig en duurzaam zijn. Dat zijn de basisvoorwaarden.
Maar wat is veilig? En wat is duurzaam? Neem de slimmerik die voor weinig geld een partij vangrails in de wacht wist te slepen en die verbouwde tot omheining van de paardenwei. 
Zouden zijn paarden schadevrij zijn gebleven? Een ongeluk zit in een klein hoekje. Ook als je kiest voor een oerdegelijke combinatie van hout en onverwoestbaar nylon schrikkoord kan het zomaar gebeuren dat een paard met een voet verward raakt in het koord. Feit: een paard is van nature niet ingesteld op een ruimte van beperkte omvang.
 
In de vrije wildbaan lopen paardachtigen al grazend van vlakte naar vlakte. Daarbij behoren ze tot de prooidieren en dus zijn het vluchtdieren, want klauwen en een muil vol vlijmscherpe dolken hebben ze niet, al kunnen ze met hun hoeven rake klappen uitdelen en heeft menig eigenaar wel eens een hap van een paard gehad. Van deze manier om zich te verdedigen maakt een paard echter alleen gebruik als het geen kant meer uit kan, want zijn favoriete verdedigingsmechanisme is de vlucht: wegwezen! Wie ooit een paard op hol heeft zien slaan, weet wat er op zo’n moment gebeurt. Het paard ziet of hoort niets meer! In (letterlijk) blinde paniek maakt het zich met een razende rotvaart uit de voeten, weg uit de gevarenzone! Liefst op de open vlakte maar als het moet ook dwars door struikgewas heen.
Hout
Stuit een paard bij zijn vlucht op een zo goed als onzichtbare dunne draad, al dan niet voorzien van scherpe punten, dan kunnen de gevolgen desastreus zijn. Stuit het op een degelijke en vooral duidelijk zichtbare omheining dan zal de spurt snel ten einde zijn.
Klassiek is de omheining van hout. Hout is een natuurlijk materiaal met een uitstraling die harmonieert met het omringende landschap. Daarbij is het goed zichtbaar voor paarden. Werden tot voor kort - door wie niet op de centen hoefde te letten - nog wel eens tropische soorten hardhout gebruikt, de huidige paardenhouder is milieubewuster en kiest liever voor verduurzaamd grenen- of vurenhout. Ook de verduurzamingsmethoden zijn met hun tijd meegegaan. Voorheen koos je voor creotoseren en/of wolmaniseren. Deze methoden bleken echter kankerverwekkend te zijn dan wel schadelijk voor het milieu. Een uiterst milieuvriendelijke methode om hout te verduurzamen is platoniseren.

platoniseren
PLATO® staat voor: Providing Lasting Advanced Timber Option en er komen geen schadelijke chemicaliën aan te pas. Alleen temperatuur- en drukcombinaties.
De methode werkt als volgt: inheems hout, geoogst in FSC beheerde bossen, wordt onder druk in water van 150 tot 200 graden Celsius gedurende zes uur gekookt en daarna in de klimaatkamer gedroogd. Dit droogproces neemt, afhankelijk van de gekozen houtsoort, drie tot zeven dagen in beslag. Na de droogfase wordt het hout onder zuurstofloze omstandigheden twaalf uur lang gebakken bij 190 graden. Het eindresultaat is uiterst duurzaam hout dat zich gemakkelijk laat bewerken. Het hout behoudt zijn oorspronkelijke uiterlijk, maar in de poriën ervan bevindt zich nu een netwerk van geharde harsen. Dit maakt dat het vochtgehalte in het hout altijd gelijk blijft, ongeacht de weersomstandigheden. Ook schimmels, boktorren en paalwormen blieven dit hout niet meer en het werkt veel minder dan normaal hout. Is de omheining aan vervanging toe dan kan het oude hout gewoon als schone biobrandstof dienen. 
Grenen en vuren
Vuren’ is de verzamelnaam voor een allegaartje van naaldbomen die hard en droog van structuur zijn. Het wordt gewonnen in Nederland, België, Duitsland en Skandinavië, waar de beste kwaliteit vuren vandaan komt. Ondanks dat vuren sterker is dan het veel bejubelde grenenhout is het goedkoper. Handig om te weten, als je het laat platoniseren.
Om geklier tussen hengsten in de ene wei en de aangrenzende te voorkomen, kan een dubbele omheining of stroomdraad langs afstandisolatoren worden geplaatst. Vurenhout splintert en splijt snel als het doorboord wordt. Voorboren is dus noodzakelijk. Dat is bij grenenhout niet nodig. ‘Grenen’ is de verzamelnaam voor naaldhoutbomen die een soepele, vezelige structuur hebben. Deze uit Skandinavië afkomstige houtsoorten vormen bij breuk geen scherpe punte. Je hebt er na verduurzaming tot vijfentwintig jaar lang geen omkijken naar. 

Kosten
Wat je voor een houten omheining betaalt, hangt niet alleen af van de gebruikte houtsoorten, de behandeling, de omvang van de weide en de bijkomende materialen. Ook met factoren zoals de grondsoort en de voorrijkosten moet rekening worden gehouden. Zelf plaatsen is kostenbesparend.
Wel is het dan zaak helpers te recruteren die weten waar ze mee bezig zijn. In ieder geval is het nuttig zelf ook in de materie te duiken. Hoe zwaar zijn de planken ten opzichte van de palen? Schoorpalen, ja of nee? Hoe diep moeten de palen de grond in en moet ik het gedeelte onder de grond nog extra verduurzamen? Gebruik ik spijkers of schroeven? Moet er nog een schrikdraadje langs?
Kunststof
Een veelgebruikt alternatief voor hout is kunststof. Daaronder PVC, diverse kunstharsen en mengsels 
waarin glasvezels zijn verwerkt. Je hebt er geen omkijken naar, het is sterk en mits vakkundig in elkaar gezet ook veilig. Die veiligheid zit hem in de veerkracht van de kunststofconstructie. Aan ‘barsten’ zijn immers meer risico’s verbonden dan aan ‘buigen’. Daarom wordt vaak gekozen voor een flexibele omheining, waarbij de planken los in de palen zitten. 

Geeft het paard het hek een optater dan zullen er hooguit een paar planken losschieten. Behalve in de felwitte kleur waar sommigen van gruwelen, is het tegenwoordig ook verkrijgbaar in gedektere kleuren die meer in harmonie zijn met het omringende landschap. Wie nog een extra veiligheidsbuffer wil inbouwen, kan kunststof en/of hout combineren met schrikdraad koord of lint, dat je er met afstandsisolatoren vóór spant. Paarden verschieten van het kleinste pulsje en laten het na één keer schrikken wel uit hun hoofd om het hek aan te raken, laat staan het te gebruiken als schuurpaal.
Kunststofband
Wie kunststofomheiningen niet ziet zitten, kan kiezen voor een nog flexibelere vorm van afrastering. Eén ervan is de zogenaamde Beo-band. Dit geweven polyesterband met een laagje PVC is slechts drie millimeter dik en verkrijgbaar in een breedte van zes tot honderdvijftig centimeter. 
Onderzoek heeft uitgewezen dat band van zes-en-een half centimeter een trekkracht van ruim 2700 kilo kan hebben. Beo-band is UV-bestendig, ongevoelig voor weersinvloeden en lubbert niet uit. De geringe dikte maakt deze omheining windgevoelig. Dit probleem kun je ondervangen door een tussenruimte van drie meter aan te houden bij het plaatsen van de palen. Beoband is verkrijgbaar in de kleuren wit, zwart en groen en het aanbrengen ervan heeft niet veel om het lijf. Plaats de palen, breng de band met behulp van een auto op bescheiden spanning en bevestig daarna de iets rondstaande aluminiumstrips. Deze verdelen de krachten die op de afrastering worden uitgeoefend. Stroomkoordje bovenlangs en klaar is Kees.

Elekrische afrasteringen
Elektrische afrasteringen tref je het meest aan in combinatie met kunststof- en houten afrasteringen en als afzetting van een tijdelijke paardenweide. Schrikdraad alleen is daar overigens ongeschikt voor. Paarden kunnen het slecht zien en als ze er dwars doorheen stormen, kan het lelijk in de huid snijden. Met het bredere schriklint heb je dat probleem niet, maar dat is weer ultra windgevoelig en dus snel aan slijtage onderhevig. Je kunt de palen dichter bij elkaar zetten of het lint vervangen door dik, gekleurd stroomkoord, dan nog zit je vast aan een regelmatig terugkerend klusje: het checken van de stroom voorziening en de spanning. Laat altijd meerdere leveranciers een offerte maken die is toegespitst op jouw situatie en bestudeer de garantiebepalingen. 

Tot slot, naar welke omheining je voorkeur ook uitgaat, één ding staat als een paal boven water: prikkeldraad voor de paardenweide is definitief uit!
Tips, hits, flops en vragen
Vraag: Ik wil graag een houten omheining voor mijn paardenweide, maar zie op tegen de kosten. Wat te doen?
Antwoord: Je kunt de kosten spreiden door de omheining in gedeelten aan te schaffen. Koop eerst de palen, zet die op de goede afstand en span er voorlopig schrikband langs. In de jaren daarna kun je dan in regels of planken investeren.
Vraag: Zijn de lichtere omheiningen voor pony’s en de zwaardere voor paarden?
Antwoord: Nee, beide typen zijn geschikt voor zowel paarden als pony’s. De zwaardere is alleen duurder. Het is maar net wat je bereid bent voor een omheining te betalen. Je kunt het zo sjiek en zo duur maken als je zelf wilt. Niet alleen het gewicht maar ook de mate van ‘houtbewerking’ komt tot uitdrukking in de prijs.
Vraag: Ik heb springpaarden. Hoe hoog moet mijn omheining zijn?
Antwoord: Alleen in uitzonderlijke gevallen en als ze daartoe van buitenaf worden aangespoord, zullen paarden springen. De gemiddelde omheining van 1.30 m. à 1.35 m. is hoog genoeg.
Vraag: Hoe dik moeten de hoekpalen zijn en moeten ze nog geschoord worden?
Antwoord: Een omheining van elastisch kunststofband of draad wordt op spanning gehouden. Met een houten omheining is dat niet het geval. Het gaat van paal tot paal. Daarom is het ook niet nodig dat hoekpalen dikker zijn dan de overige palen. Schoren is evenmin aan de orde. De palen staan gemiddeld zo’n 70 cm. diep in de aarde, diep genoeg om niet om te vallen. De palen waaraan de poort wordt bevestigd, zijn wel wat dikker. 
Vraag: Bespaar ik op de kosten als ik een houten omheining zelf plaats en zou ik het in principe zelf kunnen?
Antwoord: Ja. Het levert een besparing van gemiddeld iets minder dan een tientje per meter op. Toch wegen de besparingen doorgaans niet op tegen de tijd en de energie die er in een dergelijke klus gaan zitten. Bovendien kan het resultaat lelijk tegenvallen.  Er worden nogal wat flaters geslagen door doe-het-zelvers, die niet beseffen dat enige kennis van zaken toch wel een vereiste is. Kennis over bodemgesteldheid (kans op stenen of puin in de grond, boomwortels?), grondsoort (klei, veen, zand?), grondwaterstand (wanneer wel, wanneer niet plaatsen?), het vakkundig plaatsen van de toegangspoort (hoe breed?), bevestigingsmaterialen (schroeven of spijkers?) hang- en sluitwerk, etc, etc. Als je het aan de vakman overlaat, kost het misschien wat meer, maar dan is het ook in één keer goed!
Vraag: Ik woon op veengrond. Voor welke houtsoort zal ik kiezen?
Antwoord: Op zandgrond gaan houten omheiningen het langst mee, op veengrond het minst lang. Het is zuur en daar kan hout slecht tegen. Hardhout zou in dat geval een verstandige keuze zijn. Of kunststof, want dat heeft nergens ‘last’ van. Qua uiterlijk, zelf kunnen plaatsen en duurzaamheid valt hardhout zo’n beetje tussen kunststof en gecreotoseerd hout in. Qua prijs ontlopen hardhout en kunststof elkaar niet zoveel. Het is een kwestie van smaak.
Vraag: Noem enkele flaters die doe-het-zelvers plegen te slaan?
Antwoord: Er geen rekening mee houden dat een mooie omheining altijd met het landschap mee glooit. Of het niet laten verspringen van de regels ten opzichte van elkaar. Het staat weliswaar ’netjes’, maar het verzwakt de constructie. Het is niet voor niets dat de bakstenen van onze huismuren verspringen...
Vraag: Bestaat er zoiets als een top ‘tig’ voor handige doe-het-zelvers?
Antwoord: Nee. Het is verstandig het hele ‘traject’ uitgebreid met de leverancier door te nemen, alvorens aan de slag te gaan.
1. Moment van plaatsing
Het plaatsen van een omheining vergt de nodige lichamelijke inspanning. Om die reden is menig vakman overgestapt van spijkers op schroeven. Dat betekent dat er een aggregaat mee moet, maar dat liever dan lamme armen van het spijkeren. Kies een niet al te zonnige dag...
2. De palen.
Stel, je kiest voor een onderlinge
afstand van 3 m. met de daarop afgestemde regels van 6 m. Zet de palen dan niet 3 maar 2.95 m. uit elkaar, zodat de las van de regels op de paal precies mooi in het midden komt. Overigens is een paalafstand van 2.50 m. stabieler. De regels zijn dan 5.00 m. lang.

3. De regels.
Streep de positie van de regels vanaf de grond aan. Bij twee regels hoort er zo’n 40 cm. tussen te zitten, bij drie iets minder. De keuze voor twee of drie regels is afhankelijk van een aantal factoren. Eén regel extra is handig als je mini-Shetlanders hebt. Halfronde regels, gezaagd uit één boom, behouden het langst hun vorm; ze gaan minder snel trekken dan rechthoekige.
4. De poort.
De poort moet net zo hoog hangen als de omheining. Voor een weideperceel is een poort van 4 m. (tweevleugelig 2 x 200 cm) handig, zodat de trekker met bemester er door kan. Een poort die aan één stuk wordt geleverd, kan ook het best aan één stuk worden opgehangen om pas daarna in twee delen te worden gezaagd. Op die manier hangt de poort altijd recht. Engelse weide-poorten zijn wat prijziger, maar blijven door hun constructie en hang- en sluitwerk altijd recht hangen. De afmeting van de poortpalen bedraagt 250 x 18 x 18 cm. en ze worden in beton geplaatst.

5. Boren
Het boren van de palen kan met een handboor. Voor grotere hoeveelheden zijn er motorboren die bij een verhuurcentrum voor een paar tientjes per dag gehuurd kunnen worden. Werk bij gebruik van een motorboor met twee man. Het uittrekken van de boor is zwaar werk. Maak een markering op de boor, zodat je altijd precies op dezelfde diepte boort. Stamp de palen aan, zodat deze niet los staan.
 
Terug naar de inhoud | Terug naar het hoofdmenu