Rasportret Dartmoor pony - Paardenwaarden

Ga naar de inhoud

Hoofdmenu:

Rasportret Dartmoor pony

Wow Momenten > PAARDEN- EN PONYRASSEN
Groot-Brittannië kan bogen op een fiks aantal inheemse ponyrassen die wereldwijd grote populariteit genieten. Shetlander, Welsh, New Forest, Hackney en een veel minder bekend ponyras: de Dartmoor Pony.
Weinig mensen zullen zich een beeld van de Dartmoor kunnen vormen, laat staan herkennen. 'Wat is dit? Een Welsh? Een klein uitgevallen New Forest Pony?' Vragen die menig Dartmoorhouder regelmatig naar het hoofd geslingerd krijgt tijdens een recreatierit of menwedstrijd. Niet dat dit hem of haar deert. Dartmoorhouders hebben weloverwogen voor dit ponyras gekozen. Ze weten wat ze er allemaal mee kunnen en koesteren hun kleine kudde als ware het hun eigen kinderschaar. De meeste Dartmoorhouders hebben er namelijk meer dan één, twee of drie... Desondanks is een beetje promotie voor het ras welkom, want het aantal fokkers is dalende. 'Qua omvang is ons stamboek niet te vergelijken met bijvoorbeeld het Nederlands Shetland Pony Stamboek. We zijn meer een soort vriendenclub', aldus stamboekvoorzitter Anton van Ingen, dierenarts in ruste. 'We hebben ook geen gericht fokprogramma. De meeste mensen schaffen een Dartmoor in eerste instantie aan voor de kinderen. Zijn die de pony ontgroeid dan kunnen de ouders het vaak niet over hun hart verkrijgen hem te verkopen en gaan er aangespannen mee rijden of fokken er een veulentje bij.'
Natuurkür
De meeste Dartmoorhouders zijn zo verslingerd aan hun pony's dat ze de dieren op een natuurlijke manier houden: zomer en winter buiten, lekker met elkaar in de wei, onbeslagen, een beetje als gezinsvrienden, want Dartmoors hebben van nature een hoog knuffelgehalte. 'Een Dartmoor is een pony die je in je hart sluit als gezin', aldus Helmy van den Berk, bestuurslid van het Dartmoor Pony stamboek. Ze vertelt over haar merrie, waarmee ze op menles ging, nadat ze het onder de man rijden had moeten opgeven vanwege een rugblessure. 'Ik had menles op de manege, na de voltige-groep. Als mijn merrie die kinderen zag, trok ze er meteen naartoe en ging erbij staan om zich uitgebreid te laten borstelen. Als ik haar zo zag staan, midden tussen de kinderen, haar hoofd gebogen, haar ogen half gesloten, ging ik eerst maar koffie drinken.
Merries zijn ook nooit lastig, zelfs niet als ze hengstig zijn.'Het tekent de Dartmoor pony. Hij is de mensvriendelijkheid zelve. 'Je moet hem wel opvoeden, hoor', waarschuwt Helmy, 'want hij is behalve vriendelijk ook heel slim en ondernemend. Zo van: hee, wie is dat? Even poolshoogte nemen.' Bij Dartmoor veulens zie je die eigenschap al. Fokker Wessel Brussens merrieveulen Allure verstopt zich niet achter haar moeder als een vreemde de weide betreedt, maar dribbelt onbevangen op de bezoeker af. Onder de onopvallende supervisie van haar oudere zuster. Dat dan weer wel.
Antons koffievoshengst Thorold van de Broenenberg, inmiddels in de dertig, en de donkerbruine hengst Oscar van de Broenenberg vertonen diezelfde karaktertrekken. 'Gezellig dat je er bent', stralen ze uit en laten zich aanhalen, om even later, aangemoedigd door Anton, hun superieure gangen te laten zien. Oscar, de fraai gevormde hengstenhals licht gebogen, laat zijn woeste manen dansen in de wind. Hij heeft het charisma van een miniatuurpaard dat zo uit een legende komt vliegen. Hoewel hoogbejaard, laat ook Thorold zich kort verleiden tot een 'dansje'. Aan elegantie doet het niets onder voor Oscars natuurkür. Wow! Wat een charisma. Net zo snel als de versnelling erop gaat, gaat deze er ook weer af. 'Zo, nu de open stal weer in. Even kijken hoe het met de merries gaat.' Hoewel Anton zijn merries heeft laten insemineren met sperma van hengst uit Frankrijk, is inseminatie ongebruikelijk bij Dartmoorhouders. De meeste kiezen voor natuurlijk dekken. Ze zetten hun merries bij de hengst van keuze in de wei en halen ze na drie weken weer op.
Meditatief
De nieuwsgierigheid naar de Dartmoor wordt nog groter, wanneer zowel voorzitter Anton als bestuurslid Helmy voorstellen een aangespannen ritje te gaan maken. Dat je aan de Dartmoor een prima gezinspony hebt, bewijst alleen de sierlijke gestalte, in combinatie met de karaktereigenschappen al. Hoe doet dit Britse braverdje het eigenlijk voor de wagen? De twee nog jonge merries-in-opleiding van Anton laten zich zonder tegenstribbelen voor de Linzer Wagonette spannen. Gaat de tekst van het gezapige 'In een rijtuigje' van toepassing zijn? Toch niet. Niks wiebelen en maar kijken naar de kont van het paard. Eenmaal voor de wagen -onbeslagen en zonder oogkleppen – gaan de oortjes erop en zetten de merries het vrijwel meteen op een draf, die ze gedurende de hele rit volhouden. 
Moeiteloos. Paarden die mee galopperen in een weiland, krijgen een hautaine blik toegeworpen. 'Aanstellers!' Coach Han van menvereniging 'In Stap en Draf' geeft Anton instructies die in deze fase van het leerproces van groot belang zijn, want de jonge merries moeten niet alleen wennen aan de wagen maar ook een blind vertrouwen krijgen in de menner. Van een passerende fietser in een rood t-shirt krijgt het tweespan het even heftig op de heupen. De bui waait echter snel weer over. Ook dit typeert de Dartmoor pony. Hij is koel in het hoofd, een belangrijke eigenschap die is ontstaan uit een overlevingsstrategie in de moerassen van zijn moederland. De rit met Helmy's merries Gipsy Queen en Iris van de Berkenhof, gemend door echtgenoot Berry, laat zich het best omschrijven als 'meditatief'. Berry herkent dat gevoel. 
'Als ik aan het mennen ben, is mijn hoofd helemaal leeg en vergeet ik de tijd. Dan is er alleen het grote 'nu', waarin pony's en menner één zijn.' 

Vertrouwensband
Helmy en Berry houden hun Dartmoors op niet al te rijk gras en deels in de bak. 'We zijn zuinig met krachtvoer en beslaan de pony's niet. Maken we een langere rit of nemen we deel aan een mendurance wedstrijd dan gaan er hoefschoenen om de voorvoeten, voor ons heel handig, omdat de pony's het grootste deel van het jaar buiten lopen. Onderweg vertelt Helmy over de moeder van Gipsy Queen. 'Die was gek van de vaardigheid. Als ze het belletje hoorde, was ze al weg. Ze kon zelf parcours lezen en ging altijd plat door de bocht, zonder dat de balletjes omgingen. Ze kon ook zo verschrikkelijk ruim draven dat ze in draf sneller ging dan andere paarden in galop. Ik herinner me nog de eerste keer dat mijn zus en ik deelnamen aan een samengestelde menwedstrijd, de eerste keer met een Spider zonder remmen. Ik samen met mijn zus de marathon in. Grote hindernissen? De pony reed ze allemaal foutloos door. Oortjes erop en een lol dat ze lekker door mocht rennen. We arriveerden bij de waterbak. Eén keer zeggen: 'ga door' en ze plonsde erin. Het laatste stukje stapten we uit op Duindigt. Nu zal ze wel moe zijn, dachten wij. Maar ze ging nog in draf over de baan. En zo vielen we meteen in de prijzen. Dat is het echte leuke van Dartmoors. Je hebt er zo'n vertrouwensband mee dat ze alles voor je doen.'
De Droevendaal kudde
Halverwege de vorige eeuw haalt de beroemde paardenhandelaar en manegehouder Wim Nas uit Bemmel de eerste Dartmoors naar Nederland en in 1963 richt een aantal enthousiaste Dartmoorfokkers het Nederlands Dartmoorpony Stamboek op. Vanaf 2003 is er een predicatenstelsel.
Vanaf 2004 mag het Nederlandse stamboek dit zich het dochterstamboek van het Engelse stamboek noemen In 2010 brengt een delegatie van het Nederlands Dartmoor stamboek een bezoek aan 'The Moors'. Helmy is erbij. 'Het was een oude wens die in vervulling ging', vertelt ze. 'We vergaapten ons vooral aan het oudere, robuuste type Dartmoor, met grof beenwerk. Kortom, een pony die helemaal thuishoort in dit ruwe, ongepolijste landschap. 
Door de omgeving waarin ze lopen, hebben ze harde hoeven, maar ze kunnen ook op drassige grond leven, op een arme vegetatie. In zo'n ruig landschap moet je als pony sober, nuchter en vindingrijk zijn. Als je in paniek raakt overleef je het niet. We zijn ook bij fokkers wezen kijken. Het is net alsof je ineens in de jaren vijftig van de vorige eeuw bent beland, of in de TV-serie over veearts James Herriot. De gemiddelde hengst is superbraaf, daar. Zet hem in de wei tussen de merries en hij dekt alleen de merries die hengstig zijn. De andere merries valt hij niet lastig. Ook de Engelse keuringen zijn een belevenis. Allemaal oudere dames die Dartmoors voorbrengen in een soort sukkeldraf en iedereen vindt dat gewoon, daar.' Nederland heeft haar eigen kudde min of meer wilde Dartmoor pony's. Deze kudde behoort toe aan Droevendaal, het biologisch proef- en leerbedrijf van de Wageningen Universiteit.
De pony's begrazen een 13 ha groot weiland, leven in natuurlijk kuddeverband en en zijn daarnaast het onderwerp van allerlei studies zoals mest- en gedragsonderzoek.

Menbommetjes
Menners beginnen de Dartmoor net een beetje te ontdekken en wat blijkt? Zelfs grote stoere mannen vallen als en blok voor het ponyras. Neem bestuurslid Theo Viets. Sinds 2000 rijdt hij zijn wedstrijden met een span rasloze, donkerbruine pony's met ' kopersnoeten'. Totdat fokker Wessel Brussen hem tijdens een wedstrijd in Aalten complimenteert zijn 'leuke Dartmoors'. Reden voor Theo om zich grondig in de Dartmoor pony te verdiepen en zijn enthousiasme over het ras met andere deelnemers aan samengestelde menwedstrijden te delen. 'Het zijn doorzetters met een super wedstrijdmentaliteit en een gouden karakter.'
Waargebeurd verhaal uit de krant
Een Britse merrie heeft haar veulen vlak voordat ze zelf stierf naar een boerderij in Dartmoor gebracht. Volgens specialisten moet het dier gevoeld hebben dat haar einde naderde en dat haar veulen zonder verzorging eveneens zou sterven. Het veulen had nog moedermelk nodig en dus was verzorging noodzakelijk. Vijf dagen lang vocht de merrie tegen ziekte en uitputting om haar veulen naar een boerderij te leiden. De dieren brengen de hele zomer in de vrije natuur door en worden pas in het najaar binnen gebracht. Uiteindelijk bereikten de merrie en haar veulen de boerderij van Lorraine Chambers. Nog geen 24 uur later stierf de merrie. Het veulen werd Queenie gedoopt en wordt nu door mensen van een dierenorganisatie verzorgd. Over enkele maanden zal het dier op een andere boerderij een nieuw thuis krijgen. Er leven ongeveer 1.500 pony's in Dartmoor. Ze zijn allemaal het eigendom van boeren die de dieren op een gezamenlijk grondgebied laten grazen. De merrie had de weg al vaak afgelegd en wist zo de boerderij te bereiken.
 
Terug naar de inhoud | Terug naar het hoofdmenu